Εύζωνες

Σύμβολο γενναιότητας στην νεώτερη ελληνική ιστορία, οι Εύζωνες (από εὖ + ζώννυμι, καλά ζωσμένος) έγραψαν τις δικές τους λαμπρές σελίδες και η στολή τους, που συνδέθηκε με την Εθνεγερσία, καθιερώθηκε ως η επίσημη εθνική ενδυμασία.

Τα ευζωνικά τάγματα δημιουργήθηκαν το 1867 και διακρίθηκαν για τον ηρωισμό τους στις δραματικές ένοπλες συγκρούσεις από τις αρχές του 20ού αιώνα. Το 1914 ως ιδιαίτερη μονάδα συγκροτήθηκε η Ανακτορική Φρουρά με τωρινή ονομασία Προεδρική Φρουρά. Οι Εύζωνες εμφανίζονται πια μόνο τελετουργικά, εξακολουθούν όμως να εκπροσωπούν τα ελληνικά ιδανικά ανδρείας και τιμής.

Άρθρο του Επισκέπτη Λέκτορα Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, συγγραφέα και Ταγματάρχη (ΑΣ) Δρ. Λάζαρου Ριζόπουλου.

Προεδρική Φρουρά: Σύμβολο της Ελλάδας και Θεματοφύλακας της Ιστορικής μας Κληρονομιάς

Η Προεδρική Φρουρά έχει διαγράψει μια μακρόχρονη ιστορική πορεία, μια πορεία εκατόν πενήντα ετών. Ιδρύθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 1868 ‒λίγα χρόνια μετά την ενθρόνιση του Γεωργίου Α ́ και την εγκατάστασή του στα Βασιλικά Ανάκτορα‒ ως μάχιμο και τελετουργικό, ταυτόχρονα, τμήμα του μόνιμου στρατού, με την αρχική ονομασία «Άγημα». Επιθυμία του βασιλιά ήταν οι υπαξιωματικοί που διακρίνονταν για τη στρατιωτική τους αρετή να λαμβάνουν άριστη εκπαίδευση, ώστε να αποτελέσουν υπόδειγμα για τον υπόλοιπο στρατό.

Ήδη από την ίδρυσή της η Προεδρική Φρουρά εδρεύει επί της οδού Ηρώδου Αττικού, στο Στρατόπεδο «Γεωργίου Τζαβέλα», ονομασία που δόθηκε προς τιμήν του Σουλιώτη οπλαρχηγού και ήρωα της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Με άλλα λόγια, εξαρχής εγκαταστάθηκε στη
βορειοανατολική γωνία του τότε Βασιλικού Κήπου, ώστε να βρίσκεται κοντά στα Ανάκτορα.

Μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους, το 1914, το Άγημα ορίστηκε ως «Ανακτορική Φρουρά», με στράτευμα αποτελούμενο από εθελοντές που είχαν υπηρετήσει στον στρατό. Μάλιστα, ο βασιλιάς Κωνσταντίνος Α ́, για να τιμήσει την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα, αποφάσισε να στρατολογηθούν στην Ανακτορική Φρουρά και νέοι ευσταλείς Κρητικοί.

Το 1929, έτος έναρξης των εργασιών ανέγερσης του Μνημείου του Αγνώστου Στρατιώτη μπροστά από την κύρια είσοδο της Βουλής, προς την πλατεία Συντάγματος, η Φρουρά μετασχηματίστηκε σε ανεξάρτητο τιμητικό λόχο Ευζώνων, με την ονομασία «Λόχος Φρουράς Προέδρου της Δημοκρατίας» και ανέλαβε την ευθύνη φύλαξής του.

Ωστόσο, οι μετονομασίες της συνέχισαν να διαδέχονται η μία την άλλη: «Λόχος Βασιλικής Φρουράς» (1940), «Τιμητική Φρουρά του Αγνώστου Στρατιώτη» (1941), «Φρουρά Σημαίας» (1942) και «Βασιλική Φρουρά» (1946), με σταθερή όμως υποχρέωση την τιμητική φρούρηση του Μνημείου του Αγνώστου Στρατιώτη και των Βασιλικών Ανακτόρων.

Τέλος, το 1974 με την αποκατάσταση της δημοκρατίας, ονομάστηκε οριστικά «Προεδρική Φρουρά» και υπήχθη στο Στρατιωτικό Γραφείο της Προεδρίας της Δημοκρατίας, αποκτώντας καθαρά τελετουργικό χαρακτήρα.

battle of Kresna

Ένδοξη δράση

Καταλυτική υπήρξε η ηρωική δράση των ευζωνικών ταγμάτων στους Βαλκανικούς Πολέμους. Συνέπεια της δράσης τους αποτέλεσε η ταύτιση της εικόνας των ηρώων με τους εύζωνες, τόσο νοηματικά όσο και συναισθηματικά, στη συνείδηση και στη μνήμη των Ελλήνων ως σύμβολο
ανδρείας.

Ένδοξη δράση είχαν στο σύνολο των συγκρούσεων του 20ού αιώνα. Σε καμία περίπτωση δεν γύρισαν την πλάτη στον εχθρό. Κατά το έπος του ’40, ο ηρωισμός, χαρακτηριστικό ανδρείας
ταυτισμένο με τον Εύζωνα, αποτυπώθηκε στο εξώφυλλο του περιοδικού Life στις 16 Δεκεμβρίου 1940, εκθειάζοντας τον ηρωισμό του Έλληνα τσολιά στις μάχες της Πίνδου και της Βορείου Ηπείρου.

Ο τελευταίος διοικητής του 2/39 Συντάγματος Ευζώνων στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο, ταγματάρχης Στυλιανός Καλφέλης σημειώνει χαρακτηριστικά: «… οι Τσολιάδες του 1940, μιμούμενοι τους προγόνους των, όλων των εποχών, ετήρησαν κατά γράμμα τον ιερόν όρκον, που έδωσαν εντός του κήπου των Ηρώων του Μεσολογγίου, όταν εκλήθησαν υπό την ηρωικήν και γεμάτην παράσημα σημαίαν του 39ου Συντάγματος Ευζώνων».

Σύμφωνα με την παράδοση, κατά τη διάρκεια της Κατοχής, οι κατοχικές δυνάμεις επέτρεψαν στην τότε Ανακτορική Φρουρά να εκτελεί ‒χωρίς να έχει παραδώσει τον οπλισμό της‒ την αποστολή της στο πλαίσιο της καθημερινής φρούρησης του Μνημείου του Αγνώστου
Στρατιώτη, ως ένδειξη σεβασμού προς τους νεκρούς.

Πληροφορίες για την ανδρεία και τη δράση αντίστασης των Ευζώνων, ακόμη και κατά την Κατοχή, ανακαλύπτονται και στο Βαλκανικό Ημερολόγιο 1934-1941 της Λαίρντ Άρτσερ, όπως χαρακτηριστικά περιγράφει τα γεγονότα της 1ης Μαΐου 1941:

«H Αλεξάνδρα μπήκε στο γραφείο σήμερα το πρωί όλο ενθουσιασμό και έπαρση για ένα περιστατικό που αφορούσε τον άνδρα της, ακόλουθο στα ανάκτορα. Οι Γερμανοί είχαν απαιτήσει χθες την παράδοση όλων των ανακτορικών αυτοκινήτων. Ο σύζυγος της Αλεξάνδρας είχε δώσει αποβραδίς την εντολή να μεταφερθούν τα αυτοκίνητα στον στρατώνα της ευζωνικής φρουράς, στην απέναντι μεριά του δρόμου, για να τα παραδώσουν το πρωί χωρίς να χρειαστεί να πάνε ξανά στους χώρους των ανακτόρων. Το πρωί όμως κλήθηκε στον στρατώνα για να βρει δεκαέξι ατρόμητους εύζωνες φρουρούς στημένους στον τοίχο απέναντι σ΄ ένα πολυβόλο που κρατούσαν οργισμένοι Γερμανοί, οι οποίοι, σε μια έκρηξη θυμού, ανέφεραν ότι τα αυτοκίνητα είχαν καταστεί άχρηστα από δολιοφθορά. Μοναδική δυνατή τιμωρία ήταν η εκτέλεση. Ο συνταγματάρχης, που προσπαθούσε αλλόφρων να σκεφτεί κάποιον τρόπο να σώσει τους άνδρες του, έβαλε τις φωνές στα ελληνικά αποκαλώντας τους ευζώνους κλέφτες και άλλες προσβλητικές λέξεις, παρεμβάλλοντας όμως στις βρισιές που εκστόμισε δήθεν οργισμένος προειδοποιητικά μηνύματα ότι έπαιζε θέατρο για να κερδίσει χρόνο. Σχεδόν έπαθε συγκοπή όταν ανακάλυψε ότι δύο από τους ανθρώπους που είχαν έρθει με τους Γερμανούς ήταν Έλληνες, που κατάλαβαν τι συνέβαινε, αλλά πρόλαβε να τους σταματήσει πριν τον προδώσουν κατηγορώντας και αυτούς για συνέργεια με τους “κλεφταράδες φρουρούς“. Τελικά οι εύζωνοι μπήκαν στο νόημα και παραδέχτηκαν ότι είχαν πραγματικά κλέψει τα ανταλλακτικά. Πέτυχε έτσι να αφήσουν σ’ αυτόν οι Γερμανοί την τιμωρία των ανδρών του, για κλοπή και όχι για δολιοφθορά. Τη γλίτωσαν όμως παρά τρίχα, όπως μου το επιβεβαίωσε και ο Φόυ Κόχλερ που παρακολουθούσε το όλο επεισόδιο από ένα παράθυρο της αμερικανικής πρεσβείας. Ο συνταγματάρχης κατάφερε να επιδιορθώσει τέσσερα αυτοκίνητα και υποσχέθηκε να  παραδώσει και τα άλλα αργότερα.»

Το μεγαλείο της ελληνικής ψυχής.

summer_ntoulamas

Το Σήμερα

Πλέον οι αξιωματικοί της Προεδρικής Φρουράς είναι μόνιμα στελέχη του στρατού ξηράς, οι οποίοι υπηρετούν για περιορισμένο χρονικό διάστημα, ενώ οι Εύζωνες επιλέγονται ανάμεσα στους στρατεύσιμους θητείας, με κριτήριο όχι μόνο την άριστη σωματική τους διάπλαση, αλλά και την ακλόνητη πίστη στην αποστολή τους, τον άρτιο χαρακτήρα και το ήθος τους.

Σύμβολο της νεότερης ιστορίας της Ελλάδας, οι Εύζωνες της Προεδρικής Φρουράς αποτείνουν φόρο τιμής όλο το εικοσιτετράωρο, ως ακοίμητοι φρουροί, στο μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη, στο Προεδρικό Μέγαρο και στην πύλη στρατοπέδου της Προεδρικής Φρουράς.

Αναδεικνύοντας καθημερινά κατ’ αυτόν τον τρόπο την ψυχή του έθνους, υπερασπίζονται τις αξίες του ελληνικού και του ευρωπαϊκού πολιτισμού και τις αρχές που υπηρετούν, τον Άνθρωπο και τη Δημοκρατία.

Μια κρυφή ματιά στα άδυτα της Ηρώδου Αττικού, στις λεπτομέρειες και στην καθημερινότητα της ζωής των Ευζώνων, φανερώνει ότι η μονάδα της Προεδρικής Φρουράς δεν ησυχάζει ποτέ.

Ζευγάρια Ευζώνων διαρκώς ετοιμάζονται να αναλάβουν ή επιστρέφουν από τα καθήκοντά τους. Αξιωματικοί και Εύζωνες σε διαρκή κίνηση. Ακολουθούν κατά γράμμα το τελετουργικό ακόμα και όταν η πόρτα κλείνει πίσω τους.

Μαθητές, φοιτητές και επισκέπτες διαβαίνουν την πύλη για να γνωρίσουν την ιστορία της Φρουράς. Έκδηλο το βλέμμα θαυμασμού στα πρόσωπά τους.

Οι άνθρωποι του ραφείου και του τσαρουχοποιείου κουρασμένοι στο τέλος της βάρδιας τους, αλλά με το μεράκι και την αγάπη για τη δουλειά τους εμφανή στον λόγο και στις κινήσεις τους. Έργο με σημασία ιστορικής συνέχειας. Μοναδικοί στην τέχνη που υπηρετούν. Το γνωρίζουν.

Υπερήφανοι αλλά συνάμα ταπεινοί.

Όσοι προσφέρουν εδώ, κουβαλούν μέσα τους την ιστορική μνήμη. Οι δεσμοί που αναπτύσσονται, ιδιαίτεροι. Η πειθαρχία και η υπερηφάνεια πηγάζει εκ των έσω, δεν επιβάλλεται. Δεύτερη φύση όλων. Τα ζευγάρια των Ευζώνων, δεσμός ζωής. Ίδιο ύψος και σωματότυπος είναι οι δύο βασικές προϋποθέσεις της ένωσης. Παρόμοια χαρακτηριστικά και χρώματα.

Σταδιακά, συγχρονισμένοι με απόλυτη ακρίβεια. Ακόμη και τυφλά βήματα, όταν ο ένας έχει στραμμένη την πλάτη του στον άλλο. Μαζί ξεκινούν την εκπαίδευση, μαζί στην προετοιμασία, αχώριστοι στις δύσκολες ώρες του καθήκοντος. Η διαδικασία ένδυσης με την επίσημη στολή, μόνο εύκολη δεν είναι. Πάνω από 30 λεπτά ο χρόνος που απαιτείται για τους έμπειρους.

Εβδομάδες κόπου για να μάθουν να περπατάνε με τα άκαμπτα, βάρους σχεδόν τριών κιλών, τσαρούχια. Χωρίς ψεγάδι το αποτέλεσμα.

Η καθημερινότητά τους δεν είναι εύκολη. Πρέπει να ανταποκριθούν στο καθήκον που τους έχει ανατεθεί. Έτοιμοι ώστε να μπορούν να μείνουν ακίνητοι ακόμη και τρεις ώρες. Το όπλο ζυγίζει επτά κιλά. Η στολή τους δώδεκα. Δύσκολη δοκιμασία. Όχι μόνο σωματικά. Τα πνευματικά εφόδια που απαιτούνται, ίσως να είναι περισσότερα.

Παρά ταύτα, οι Εύζωνες στέκουν ακίνητοι ανεξαρτήτως συνθηκών, με χιόνι, με βροχή, με καύσωνα. Στη γεμάτη κόσμο πλατεία την ημέρα, αλλά και στις μοναχικές νύχτες του χειμώνα, θα είναι εκεί πάντοτε.

Λεβέντες φρουροί της ιστορίας μας και εκπρόσωποι της ελευθερίας.

Evzones_Tomb_Unknown_Soldier_cropped

Συμβολισμοί και παραδόσεις

Στις οδούς Ηρώδου Αττικού και Β. Σοφίας, διακρίνεται εύκολα ότι από το σημείο που περνούν οι Εύζωνες πάνω στις πλάκες του πεζοδρομίου, σχηματίζεται ένα λευκό μονοπάτι. Το λευκό αποτύπωμα από το χτύπημα των τσαρουχιών, το οποίο μεταφέρει ένα μήνυμα. Το μήνυμα της λευτεριάς προς τους νεκρούς ήρωές μας.

Το μονοπάτι αυτό αποτελεί σύμβολο της πορείας του Έθνους προς την ανεξαρτησία μέσω των απελευθερωτικών αγώνων. Δεν εξέρχονται από αυτό ό,τι και να συναντήσουν.

Σύμφωνα με ανέκδοτη ιστορία του πρόσφατου παρελθόντος, κατά τη διάρκεια κάποιας εκδήλωσης, το πεζοδρόμιο της Ηρώδου Αττικού γέμισε με αυτοκίνητα καλύπτοντας το συμβολικό αυτό μονοπάτι. Οι Εύζωνες, χωρίς δεύτερη σκέψη, συνέχισαν την πορεία τους και δεν εξήλθαν από αυτήν. Υπερπήδησαν ό,τι στεκόταν εμπόδιο, συνεχίζοντας αγέρωχοι τον περήφανο ξεχωριστό βηματισμό τους.

Ίσως θα παραμείνουν άγνωστες πολλές πράξεις των Ευζώνων που φανερώνουν την πίστη στην αποστολή τους και τον ηρωισμό τους.

Όλες όμως συντίθενται στον Εύζωνα Κωνσταντίνο Κουκίδη. Ένα γεγονός, βέβαια, που δεν επιβεβαιώνεται ίσως από ιστορικά δεδομένα, αλλά σφυρηλατεί ακόμη και σήμερα την ψυχή κάθε Εύζωνα και όλων των Ελλήνων.

Ο Εύζωνας Κωνσταντίνος Κουκίδης, κατά μια εκδοχή, ήταν ο τιμητικός Φρουρός της ελληνικής σημαίας στον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης, στις 27 Απριλίου 1941. Οι Γερμανοί εκείνη τη μέρα μπήκαν στην Αθήνα και ανέβηκαν στην Ακρόπολη για να υψώσουν τη σβάστικα.

Σύμφωνα με την παράδοση, τη στιγμή που οι κατακτητές ανέβαιναν στην Ακρόπολη, ο Κουκίδης, μην αντέχοντας να βλέπει την υποστολή της ελληνικής σημαίας, όταν αυτή κατέβηκε από τον ιστό της, την πήρε, την τύλιξε γύρω από το σώμα του και έπεσε από τον Ιερό Βράχο βρίσκοντας ακαριαίο θάνατο, μπροστά στα έκπληκτα μάτια των Γερμανών.Σύμφωνα με τον θρύλο, ο Κουκίδης ήταν η αιτία να εκδοθεί διαταγή από τον Γερμανό φρούραχο να υψώνεται στην Ακρόπολη και η ελληνική μαζί με τη γερμανική σημαία.

Ο νεαρός Έλληνας δεν άντεχε την ταπείνωση του εθνικού μας συμβόλου, τυλίχθηκε με τη γαλανόλευκη και έπεσε χωρίς δεύτερη σκέψη στο κενό. Τον αγκάλιασε στον τελευταίο του βηματισμό.

Με την παραπάνω αναφορά αποτίνουμε φόρο τιμής σε μια θρυλική μορφή. Η λέξη θρύλος περιλαμβάνει ιστορία αλλά και μύθο. Η πατρίδα μας έχει ανάγκη τέτοιους θρύλους. Έχουν τη δική τους ηθική και εθνική χρησιμότητα.

allagi_frouras

Αποστολή

Η ύψιστη τιμή να ανήκεις στην Προεδρική Φρουρά συνοδεύεται από πολλές δύσκολες στιγμές, αλλά και αρκετές μοναδικές. Μέρος της αποστολής των Ευζώνων αποτελεί η επίσημη έπαρση
και υποστολή της ελληνικής σημαίας στον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης τις Κυριακές και τις επίσημες αργίες. Επίσης, η απόδοση τιμών στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και σε αρχηγούς ξένων κρατών, καθώς και στους ξένους πρεσβευτές κατά την επίδοση των διαπιστευτηρίων τους. Επιπρόσθετα, συμμετέχουν σε εκδηλώσεις για τον εορτασμό εθνικών επετείων στο εσωτερικό και το εξωτερικό και υποδέχονται το Άγιο Φως από τα Ιεροσόλυμα.

Από το 1949, Εύζωνες συμμετέχουν στο πλαίσιο των επίσημων εκδηλώσεων για τον εορτασμό της ελληνικής Ανεξαρτησίας που κορυφώνονται με τη μεγαλειώδη παρέλαση της Ομογένειας στην 5η Λεωφόρο στη Νέα Υόρκη. Έχουν παραβρεθεί και σε άλλα μέρη των ΗΠΑ, όπως στο Σικάγο, στη Φιλαδέλφεια και στο Τάρπον Σπρινγκς της Φλόριδας. Τμήμα της Φρουράς επισκέπτεται και την Αυστραλία στο πλαίσιο των εορτασμών για την ελληνική Ανεξαρτησία και τους κοινούς αγώνες στους δύο παγκοσμίους πολέμους.

Όπου και αν βρίσκονται, συγκλονιστικό το θέαμα.

Παρά τους χιλιάδες επισκέπτες και θεατές που κατακλύζουν τους δρόμους, επικρατούν στιγμές απόλυτης ησυχίας όταν διέρχεται η Προεδρική Φρουρά, ώστε να ακούγεται ο μοναδικός εκείνος ήχος του βηματισμού των Ευζώνων. Οι παρελάσεις είναι πάντα το σημείο αναφοράς στις εθνικές επετείους στην Ελλάδα, αλλά και σε όλο τον κόσμο όπου τις γιορτάζει ο ελληνισμός της Διασποράς.

Από την πρώτη ημέρα της παρουσίας τους στο εξωτερικό μαγνητίζουν τα βλέμματα και το ενδιαφέρον. Οι διαβάτες, οι ομογενείς, αλλά και επισκέπτες από κάθε γωνιά του πλανήτη σταματούν και παρακολουθούν με θαυμασμό ενώ όλοι σπεύδουν να φωτογραφίσουν το γεγονός, παράλληλα με πλήθος μέσων ενημέρωσης που καλύπτουν το εντυπωσιακό γεγονός. Αξίες διαχρονικές, ελληνισμός και ορθοδοξία, ιστορία, κληρονομιά, παρόν και μέλλον σφυρηλατούνται και αναδεικνύονται μέσα από αυτές τις εκδηλώσεις.

Ενισχύεται η μνήμη και διασφαλίζεται η συνέχεια.

evzones15-1024×714

Στολές

Ο Εύζωνας, ως στρατιώτης και ως σύμβολο, συνιστά φιγούρα φορτισμένη με πολλαπλά νοήματα. Η παράδοση των Ευζώνων, των τσολιάδων, έχει αποκτήσει άρρηκτους δεσμούς με τα χρόνια της Επανάστασης και με τους αγώνες που ακολούθησαν. Παράλληλα, σύμβολο γενναιότητας αποτελούν και οι ευζωνικές στολές σε όλες τις εκδοχές τους. Αναδύονται μέσα από το πέρασμα των χρόνων και τους αγώνες του έθνους.

Η στολή του Εύζωνα παραπέμπει στον Έλληνα κλεφταρματολό. Κύρια στοιχεία της η φέρμελη, η φουστανέλα, τα τσαρούχια και το φάριο. Εκφράζει τον φέροντα ελαφρά εξάρτυση πεζό πολεμιστή, συνεχιστή των απελευθερωτικών αγώνων. Η πράξη του βασιλιά Οθωνα να απεικονιστεί το 1836 ως φουστανελάς, αποτέλεσε σταθμό στην καθιέρωση της φουστανέλας ως εθνική και χαρακτηριστική ενδυμασία του ελληνικού έθνους. H ημερομηνία κατά την οποία την πρωτοφόρεσε ήταν στις 6 Φεβρουαρίου 1836, όταν και θεμελιώθηκαν τα πρώτα ανάκτορα της Ελλάδας στην πλατεία των Μουσών, τη σημερινή πλατεία Συντάγματος.

Κατά το έθιμο μάλιστα οι δύο βασιλείς, ο Όθων και ο πατέρας του Λουδοβίκος της Βαυαρίας, είχαν τοποθετήσει στα θεμέλια και λίγα νομίσματα του ελληνικού βασιλείου. Το βράδυ στη μεγάλη χοροεσπερίδα που δόθηκε στα προσωρινά ανάκτορα- το Μέγαρο Κοντοσταύλου επί της
οδού Σταδίου- ο Όθων εμφανίστηκε για πρώτη φορά με φουστανέλα, την οποία θα συνέχιζε να φοράει έκτοτε και μετά την έξωσή του από την Ελλάδα.

Μετά την εκθρόνιση του, αν και έκπτωτος, σύμφωνα με ορισμένους ιστορικούς συνέχισε να στέλνει χρήματα στην επαναστατημένη Κρήτη κατά την εξέγερση, για την ένωσή της με την Ελλάδα. Φέρεται μάλιστα ότι ζήτησε να ταφεί με ελληνική στολή.

Η απεικόνιση του με τη φουστανέλα το 1836, ήταν η αρχή μιας εξιδανικευμένης εικόνας. Καλλιεργημένη από τους λογοτέχνες και λόγιους, συνέβαλε στην ταύτιση του εύζωνα με την ελληνική Ιστορία και στη διατήρηση του μέχρι σήμερα στη συνείδηση όλων μας, ως σύμβολο νίκης και ένδοξης δράσης. Οι αυθεντικές στολές του Όθωνα και της Αμαλίας βρίσκονται σήμερα στο αρχοντικό Νικολάου Ι. Σωσσίδη.

Σήμερα, οι στολές της Προεδρικής Φρουράς συνδέονται με τις ιστορικές περιόδους της πατρίδας μας, και μέσω αυτών διασφαλίζεται η ανάκληση και η ενίσχυση της μνήμης. Η επίσημη «λευκή», ο χειμερινός μπλε ντουλαμάς του Μακεδονομάχου, ο θερινός χακί ντουλαμάς των Βαλκανικών Πολέμων και η κρητική στολή ταξιδεύουν νοερά τον κόσμο στη νεότερη ιστορία της Ελλάδας.

Η επίσημη ενδυμασία συνδέει την Αρχαιότητα με τα χρόνια της Επανάστασης και της σύστασης του νεοελληνικού κράτους. Κύριο χαρακτηριστικό η ζώνη, που δηλώνει τον «καλά ζωσμένο» μαχητή, και το πολύπτυχο κοντό ένδυμα, εξέλιξη του οποίου αποτελεί η φουστανέλα. Ο ελαφρύς οπλισμός συνδέεται νοερά με την ταχύτητα και την ευκινησία των μαχητών της αρχαίας Ελλάδας. Τα μέρη της επίσημης ευζωνικής στολής, τα οποία παραμένουν απαράλλαχτα μέχρι τις μέρες μας, καθορίστηκαν με Βασιλικό Διάταγμα του 1940.

Η φουστανέλα αποτελείται από δύο φύλλα, τα οποία τεντώνονται πάνω στην τάβλα. Ο λευκός χασές, μήκους 30 μέτρων, έχει 400 πτυχές, όσα και τα χρόνια της υποδούλωσης. Από χασέ κατασκευάζεται και το πουκάμισο (υποδήτης). Χαρακτηριστικά μεγάλο είναι το άνοιγμα των μανικιών, με 200 πτυχές σε κάθε ώμο. Βαρύ φορτίο μνήμης στις πλάτες κάθε Εύζωνα.

Οι λευκές ολόμαλλες κάλτσες στηρίζονται από τη ζώνη ανασπάστου (εσωτερική δερμάτινη ζώνη). Η φουστανέλα μένει σταθερή χάρη στη ζώνη από λουστρίνι με τις φυσιγγιοθήκες.

Το πιο περίτεχνο κομμάτι είναι η μοναδικά κεντημένη φέρμελη, το γιλέκο. Στα πόδια μπαίνουν οι μεταξωτοί κνημιδοδέτες ή επικνημίδες (καλτσοδέτες), πάνω από τη φουστανέλα τα κυανόλευκα μεταξωτά κρόσσια και στο κεφάλι το φάριο από κόκκινη τσόχα, με τη χαρακτηριστική φούντα από μαύρο μετάξι.

Οι Εύζωνες φέρουν οπλισμό Μ1 Garrand, ενώ η ξιφολόγχη είναι αναρτημένη στο όπλο συνεχώς κατά τη διάρκεια της υπηρεσίας. Είναι χαρακτηριστικός ο υπόκωφος θόρυβος που προκαλείται κατά την κίνηση του όπλου στον αριστερό ώμο. Οι αξιωματικοί φέρουν ως όπλο πιστό αντίγραφο του σπαθιού των οπλαρχηγών του 1821.

evzonoi_winter

Οι συμβολισμοί της ευζωνικής στολής συνδέουν την εθνική με τη χριστιανική ιδέα και την κληρονομιά του βυζαντινού πολιτισμού. Το κόκκινο φάριο με τον μαύρο θύσανο συμβολίζει τις θυσίες, το αίμα και το πένθος στη μάχη, το λευκό χρώμα προβάλλει την αγνότητα και το δίκαιο του αγώνα για την ανεξαρτησία, ενώ οι τετρακόσιες πτυχές της φουστανέλας παραπέμπουν στην περίοδο της Τουρκοκρατίας.

Τα κυανόλευκα κρόσσια συμβολίζουν τα χρώματα της ελληνικής σημαίας, ενώ η χειροποίητη φέρμελη των Ευζώνων φέρει σύμβολα τα οποία συνειρμικά συνδέουν τις εθνικές με τις χριστιανικές και βυζαντινές επιδράσεις. Παραπομπές στα βυζαντινά ενδύματα φέρουν και η φέρμελη και οι περικνημίδες (τουζλούκια) των αξιωματικών, με κυρίαρχα στοιχεία τα χρυσά κεντήματα και το πορφυρό χρώμα.

Τα τσαρούχια είναι χειροποίητα από σκληρό δέρμα, ενισχυμένα στη σόλα τους με καρφιά και πέταλο, ζυγίζουν περίπου τρία κιλά και διακρίνονται για την ανθεκτικότητά τους. Η παράδοση θέλει τη μαύρη φούντα τους γεμάτη λεπίδες, χρήσιμες στη μάχη σώμα με σώμα ενώ συγχρόνως προσέφερε προστασία από τις χαμηλές θερμοκρασίες και τα κρυοπαγήματα των άκρων.

Ο χακί θερινός ντουλαμάς, χαρακτηριστική στολή των Βαλκανικών Πολέμων, με μεταλλικά κουμπιά και πτυχές στο κάτω μέρος, καθορίζεται ως στολή των Ευζώνων με αναφορά σε Προεδρικό Διάταγμα του 1929. Σήμερα, φέρεται τις καθημερινές κατά τη διάρκεια του θέρους.

Ο χειμερινός, βαθυκύανος ντουλαμάς, χαρακτηριστική στολή του Μακεδονικού Αγώνα, πιστοποιείται με την αναφορά του στο Βασιλικό Διάταγμα του 1940 ως ένδυμα του Εύζωνα. Στην εποχή μας, φέρεται τις καθημερινές κατά τη διάρκεια της χειμερινής περιόδου.

Η κρητική στολή αποτελεί τιμητική αναφορά γενικότερα στη νησιωτική Ελλάδα και ειδικότερα στην ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα, ενώ ποντιακή στολή φέρεται στις 19 Μαΐου κάθε έτους κατά την τέλεση επιμνημόσυνης δέησης στο Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη, την ημέρα μνήμης της γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου προς τιμήν των θυμάτων της κεμαλικής εθνοκάθαρσης.

Τη συνέχεια των ευζωνικών στολών, στο σύνολό τους, διασφαλίζουν με πίστη στην παράδοση και την ξεχωριστή τέχνη οι ράπτες και οι τσαρουχοποιοί των εργαστηρίων που διατηρούνται στην έδρα της Προεδρικής Φρουράς.

Η κατασκευή μιας στολής, κατά το παρελθόν, ήταν τέχνη οικιακή. Τη στολή του αξιωματικού, της οποίας η φέρμελη είναι κεντημένη με επίχρυσα νήματα και η φουστανέλα πιο μακριά, παλιά την έκαναν οι τερζήδες που γύριζαν όλη την Ελλάδα σε κομπανίες.

Στα εργαστήρια αυτά συναντά κανείς τεχνίτες μοναδικούς στο είδος τους σε όλη την Ελλάδα. Όλα κατασκευάζονται αποκλειστικά στο χέρι. Για να φτιαχτεί το τσαρούχι θέλει περίπου έξι ημέρες. Σουβλί, βελόνα και κερωμένος σπάγκος, τα εργαλεία του τεχνίτη. Για να ολοκληρωθεί μια στολή απαιτούνται έξι μήνες.

Τέχνη και υπομονή χρειάζεται η φέρμελη. Κεντημένη όλη στο χέρι, κέντημα τόσο πυκνό που προδίδει ακόμη και το συναισθηματικό φορτίο του ράπτη. Μαλλί, βαμβάκι και μετάξι, οι πρώτες ύλες. Οι συμβολικές διαστάσεις των στολών της Προεδρικής Φρουράς ανακαλούν την ιστορική μνήμη, ενισχύουν την εθνική ταυτότητα, προβάλλουν τα ιδανικά και τις αξίες του παρελθόντος και δια του παρόντος διασφαλίζουν το μέλλον.

tomb_unknown_soldier

Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη

Στην καθημερινή παρουσία των Ευζώνων στο Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη αναγνωρίζεται ο ρόλος του θεματοφύλακα της ιστορικής μνήμης του ελληνικού έθνους και κράτους. Οι Εύζωνες της Προεδρικής Φρουράς είναι η διαχρονική συνέχεια όχι μόνο των Ενόπλων Δυνάμεων του τόπου, αλλά και της παράδοσης του ελληνικού έθνους.

Το Μνημείο, αφυπνίζει τις νέες γενεές, αναπαράγει συμβολισμούς και ενισχύει μέσω των καθημερινών δραστηριοτήτων τη διαμόρφωση της πολιτισμικής μας ταυτότητας. Θεματοφύλακας της Ιστορίας και της Δημοκρατίας.

Η απόφαση ανέγερσής του λίγο μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922, σκοπό είχε την ανάδειξη της αξίας που σηματοδοτεί ο θάνατος για την πατρίδα. Στις 3 Μαρτίου 1926 προκηρύχθηκε διαγωνισμός «διά την υποβολήν μελέτης ανεγέρσεως τάφου Αγνώστου Στρατιώτου εις την έμπροσθεν των Παλαιών Ανακτόρων Πλατείαν, καταλλήλως προς τούτο διαρρυθμιζομένην».

Στις 9 Οκτωβρίου του ίδιου έτους, εγκρίθηκε κατά πλειοψηφία η μελέτη του αρχιτέκτονα Μανώλη Λαζαρίδη, ωστόσο η κατασκευή του εγκρίθηκε το 1928. Στο κέντρο του αναπαριστάται ένας κενός τάφος, όπου κείτεται με απλότητα μια γυμνή ανδρική μορφή, ξαπλωμένη σε κάποια έξαρση του εδάφους, παραπέμποντας σε αρχαίο οπλίτη. Ο κορμός του σώματος φαίνεται ότι στηρίζεται στο δεξί χέρι, ενώ στο αριστερό κρατάει μια κυκλική ασπίδα και στο κεφάλι φοράει αρχαίο κράνος. Το σώμα του δημιουργεί την ψευδαίσθηση ότι ο στρατιώτης αναπαύεται ζωντανός, έτοιμος να σηκωθεί για να συνεχίσει τη μάχη.

Χαρακτηρίζεται από τη λιτότητα και τη δύναμη των μορφών του, μέσω της απλότητας. Το γλυπτό βρίσκεται ανάμεσα σε δυο χαραγμένα επιγράμματα από απόσπασμα του έργου του Θουκυδίδη, «Περικλέους Επιτάφιος».

Αριστερά έχει χαραχθεί η φράση «ΜΙΑ ΚΛΙΝΗ ΚΕΝΗ ΦΕΡΕΤΑΙ ΕΣΤΡΩΜΕΝΗ ΤΩΝ ΑΦΑΝΩΝ» και δεξιά «ΑΝΔΡΩΝ ΕΠΙΦΑΝΩΝ ΠΑΣΑ ΓΗ ΤΑΦΟΣ». Στο μέσον του κενοταφίου χαράχθηκε η φράση «ΕΙΣ ΑΦΑΝΗ ΣΤΡΑΤΙΩΤΗ». Τον τοίχο περιβάλλουν πελεκημένοι πωρόλιθοι στους οποίους είναι χαραγμένα ονόματα τόπων των ενδοξότερων μαχών της ιστορίας
μας.

Μετά από πολλές καθυστερήσεις, τα αποκαλυπτήρια του Μνημείου έγιναν στις 25 Μαρτίου 1932, με μεγάλη επισημότητα και συμμετοχή πολλών ξένων αντιπροσωπειών. Η συμμετοχή του κόσμου υπήρξε αρκετά μεγάλη, ενώ οι εκδηλώσεις περιελάμβαναν παρέλαση της Φρουράς, των σχολείων και των προσκόπων καθώς και στρατιωτική λαμπαδηφορία με συμμετοχή 3.000 ανδρών της Φρουράς Αθηνών.

Το Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη και η καθημερινή αλλαγή φρουράς των Ευζώνων προσελκύουν χιλιάδες επισκέπτες. Κατά ταύτα, μέσω της βιωματικής αυτής εμπειρίας, διασφαλίζεται η σύνδεση του χώρου με την ιστορική μνήμη.

Αντί επιλόγου

Η Προεδρική Φρουρά, μέσα από το πέρασμα του χρόνου, διατήρησε αμετάβλητη τόσο την κύρια αποστολή της όσο και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της. Οι άνδρες της παραμένουν άξιοι συνεχιστές της παράδοσης και ενσαρκώνουν στη συνείδηση των Ελλήνων το πρότυπο της λεβεντιάς, φορώντας την ένδοξη στολή που καθιερώθηκε στις περιόδους των εθνικών μας αγώνων.

Ταυτισμένοι, οι Εύζωνες, με τους εκλεκτούς, με τους ολίγους. Η επιλογή γίνεται με γνώμονα την ανδρεία, την αριστεία, το ήθος και την προσήλωση στο καθήκον. Ποιος δεν έχει αισθανθεί ρίγη συγκίνησης αντικρίζοντας τον επιβλητικό βηματισμό των Ευζώνων; Ποιος δεν έχει νιώσει υπερηφάνεια περνώντας από το Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη;

Ποιος βλέπει τον Εύζωνα να στέκει άγρυπνος φρουρός της παράδοσης και δεν ανακαλεί νοερά στιγμιότυπα της ιστορίας μας; Οι Εύζωνες αποτελούν κομμάτι της εθνικής μας ταυτότητας. Αποτίνουν φόρο τιμής στους ήρωες που θυσίασαν τη ζωή τους για την ελευθερία του έθνους μας.

Σύμβολο ηρωισμού και νίκης.

Δρ. Λάζαρος Κ. Ριζόπουλος

evzones_old

Άρθρο του Νικολάου Γαβριλάκη, Διπλ. Μηχανικού Επιστήμης Υλικών, ΠΙ MSc Composite Materials, Imperial College London, Προέδρου ΔΣ Συλλόγου Ευζώνων Προεδρικής Φρουράς.

Διδάγματα από τη θητεία στο λόχο Ευζώνων της Προεδρικής Φρουράς και η μεταφορά τους στην πολιτική ζωή

Συνηθίζουμε να λέμε πως μία δύσκολη περίοδος ή κατάσταση της ζωής μας υπήρξε σχολείο. Το ίδιο λέμε και όσοι περάσαμε από τη Φρουρά. Όμως τι άραγε μας διδάσκει η Φρουρά και τι μπορούμε να κρατήσουμε στην μετέπειτα πολιτική μας ζωή;

Οι Εύζωνες της Προεδρικής Φρουράς, ως αριθμός και καθαρά ως στατιστικό μέγεθος, αποτελούμε περίπου το 1% της δύναμης κάθε ΕΣΣΟ του ΕΣ. Δεν αποτελούμε μονάδα των Ειδικών Δυνάμεων του ΕΣ. Αποτελούμε όμως επίλεκτη μονάδα και αυτό είναι ξεκάθαρο σε όλους από το ξεχωριστό χρώμα στο μπερέ μας.

Είμαστε το ψηλότερο και πιο ευδιάκριτο, το πιο ακίνητο και ακλόνητο 1% των κληρωτών του ΕΣ. Αυτό πρακτικά τι σημαίνει; Σημαίνει ότι έχουμε καθήκον προς την υπόλοιπη κοινωνία να παραμένουμε όρθιοι υπερασπιζόμενοι τα Ιερά και τα Ιδανικά της Πατρίδας. Ως εκ τούτου, οφείλουμε να προσπαθούμε καθημερινά να στεκόμαστε ακίνητοι όσο η καθημερινότητα και οι συνθήκες της σφυροκοπούν αλύπητα το οικοδόμημα των Αξιών και των Ιδανικών μας. Ευτυχώς, η Φρουρά μας οπλίζει και μας εξοπλίζει με τα κατάλληλα μέσα για να το επιτύχουμε αυτό. Απλά πρέπει να τα ανακαλύψουμε…

Το σχολείο που περνάει κάποιος ως υποψήφιος Εύζων διάρκειας 4 ή 5 εβδομάδων είναι με βάση πολλά δεδομένα της εποχής μας, μία μικρή κόλαση. Είναι τέσσερις εβδομάδες συνεχών παρατηρήσεων (ορισμένες ακροβατούν στα όρια της προσβολής), προσβολών (από τις οποίες, μονάχα λίγες ακροβατούν στα όρια της παρατήρησης), ελάχιστων επιβραβεύσεων, συνεχούς σωματικής κόπωσης και πόνου.

Όλα αυτά έχουν τον σκοπό τους και υπάρχει και πολύ συγκεκριμένος λόγος που δεν τα συγκεκριμενοποιώ και δεν τα αναλύω περισσότερο. Αυτό που δεν αντιλαμβάνεται ένας υποψήφιος ο οποίος έχει καθημερινά έξοδο (εκτός αν είναι τιμωρημένος) είναι ότι η έξοδός του είναι η επιβράβευσή του για το ότι άντεξε το «βασανιστήριο» εκείνης της ημέρας. Όταν παίρνει το γαλάζιο μπερέ και ανεβαίνει στο λόχο, πλέον, είναι υποχρεωμένος να κάνει κι άλλα πράγματα μέσα στη μέρα του, εκτός από τη συνεχή του εκπαίδευση. Και επιπλέον, δεν έχει και έξοδο κάθε απόγευμα. Αυτό είναι που έχει δημιουργήσει και μία από τις πλέον γνωστές ατάκες της ευζωνικής ζωής…

Εκεί λοιπόν που νομίζεις ότι τα «βάσανά» σου τελείωσαν, σου έρχεται σαν παγωμένο ντουζ η υποδοχή από τους Εύζωνες που είναι ήδη στο λόχο και σε προσγειώνει στην ωμή πραγματικότητα. «The only easy day was yesterday» λέει μία παροιμιώδης φράση των Ειδικών Δυνάμεων του Στρατού των ΗΠΑ και ισχύει πέρα για πέρα στην περίπτωσή μας. Αυτό όμως που πρέπει να σου μείνει από τη δοκιμασία αυτή είναι ότι η ζωή είναι γεμάτη από αγώνες. Κάθε τερματισμός είναι η γραμμή εκκίνησης για τον επόμενο αγώνα. Όσο πιο γρήγορα το καταλάβεις και το αποδεχτείς, τόσο πιο γρήγορα θα μπορέσεις να γίνεις αποδοτικός μέσα σε αυτό το κλίμα της καθημερινότητας.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα εμπειρίας ζωής από την τελευταία ευζωνική υπηρεσία στο Μνημείο είναι η περιγραφή που μας έδωσε φίλος Εύζωνας όταν του ζητήσαμε να μας μιλήσει για την πρώτη ή την τελευταία (όποια επιθυμούσε εκείνος) υπηρεσία του:

3

Δε θα μιλήσω για την πρώτη μου Υπηρεσία αλλά για την τελευταία. Σειρά απολύσεως πλέον και τον Απρίλιο του 2005 Υπηρεσίες έκανε η νεότερη σειρά.

Μέχρι που μια ηλιόλουστη μέρα, την 25 η του μήνα, το ζεύγος (Εσαεί Εύζων Μόρφης Σπυρίδων) μου ζήτησε μία τελευταία Υπηρεσία για τους δικούς του που θα ερχόταν να τον δουν…

Δεν έχει σημασία ο λόγος, ανά πάσα στιγμή θα έκανα Υπηρεσία! Βάλαμε τα Λευκά μας, την αγαπημένη μου στολή, και ξεκινήσαμε. Κατεβήκαμε στο Μνημείο ΑΡΓΑ. Δεκαπέντε λεπτά αργό σπάσιμο, για να «φάμε» για τελευταία φορά το κατέβασμα στον τσαρουχόδρομο. Οι «νέοι» που αλλάξαμε, τα χρειάστηκαν καθώς δεν μας περίμεναν.

Τα χτυπήματα στα μάρμαρα του Μνημείου προκαλούσαν σεισμούς και χειροκροτήματα στους πολίτες που παρακολουθούσαν την αλλαγή. Τα «παρουσιάστε» και τα «έπ’ ώμου» ήταν πιο ηχηρά από ποτέ. Καθώς οι «νέοι» κατέβαιναν, ήταν εμφανής η διαφορά στους ήχους…

Πήγαμε στις σκοπιές μας, αγάλματα δύο μέτρων, χωρίς να ακούμε ή να βλέπουμε τίποτα. Στα μάτια μας, περνούσαν όλες οι ώρες που περάσαμε εκεί. Μία μία. Το ημίωρο, φανταστικό. Που να καταλάβουν οι πολίτες ότι αυτά τα βήματα ήταν τα τελευταία μας εκεί. Γι αυτούς, ήμασταν απλά κάτι το εξωπραγματικό. Η άγνοια είναι ευτυχία πολλές φορές.

Μετά το ημίωρο, καταλάβαμε και οι δύο ότι «αυτό ήταν». Ακούσαμε την αλλαγή να πλησιάζει, το εκπαιδευμένο αυτί την έπιασε πολλή ώρα πριν την αντιληφθούν οι θεατές.

Τραντάξαμε για τελευταία φορά το Μνημείο, χαιρετίσαμε τον Άγνωστο και αποχωρήσαμε. Ανεβήκαμε τον τσαρουχόδρομο για τελευταία φορά, φτάσαμε στη Φρουρά και λύσαμε τους ζυγούς. Εκτελέσαμε για τελευταία φορά ένα δικό μας τελετουργικό, με το ζευγάρι μου να λέει «ευχαριστούμε» στο Δεκανέα Αλλαγής (όπως έκανε πάντα από το πρώτο μας βραδινό).

Αλλάξαμε, αγκαλιαστήκαμε και ευχαριστήσαμε ο ένας τον άλλον για όλες αυτές τις ώρες.

Μία από τις βασικότερες εργασίες που κάνει ένας Εύζωνας, είτε υποψήφιος είτε Εύζων ήδη στο λόχο Ευζώνων είναι να στρώνει το κρεβάτι του. Σιγά το πράμα θα πει κανείς και εν μέρει θα έχει δίκιο. Όμως, μέσα από αυτή τη διαδικασία βγαίνουν πολλά μικρά και κρυμμένα διδάγματα. Πρώτον, οφείλεις σε οποιαδήποτε μονάδα ή υπομονάδα του ΕΣ να έχεις σωστά στρωμένο το κρεβάτι σου.

Η Φρουρά ανήκει σε εκείνες τις λίγες που αν δεν είναι σωστά και άψογα στρωμένο το κρεβάτι σου, τρως ποινή η οποία μπορεί να διαφέρει σημαντικά σε μέγεθος από μέρα σε μέρα. Κι ενώ μπορεί να φαίνεται μικρό και ασήμαντο, αν δεν μπορείς να κατορθώσεις τα μικρά και ασήμαντα, πώς θα προχωρήσεις στα μεγάλα και σημαντικά; Όταν είσαι «νέος», δεν υπάρχει περίπτωση να τη γλυτώσεις και να μη φτιάχνεις καθημερινά το κρεβάτι σου. Όταν «παλιώνεις» η εμπειρία σου σου επιτρέπει να ψάξεις για τρόπους να παρακάμψεις την εργασία της τακτοποίησης του κρεβατιού.

Όχι να έχεις ακατάστατο κρεβάτι αλλά πώς θα βρεις τρόπους ώστε να μειώσεις τις καθημερινές εργασίες που έχεις να κάνεις. Διότι επιπλέον, όταν παλιώνεις,πρέπει η δική σου εικόνα να είναι παράδειγμα για τους νέους να τη μιμηθούν- όχι να την αποφεύγουν. Το να φτιάχνεις το κρεβάτι σου είναι μια απλή διαδικασία η οποία, αν γίνει σωστά, χαρίζει ένα οπτικά ωραίο αποτέλεσμα όχι μόνο στο κρεβάτι σου αλλά και κατ’ επέκταση, επειδή οι «γιοί» σου σε μιμούνται, σε όλον τον θάλαμο. Έτσι, όταν θα γυρίσεις στο θάλαμο μετά από μία μέρα σκατά, στην οποία θα νιώθεις ότι δεν κατάφερες ούτε το παραμικρό, τουλάχιστον θα ξέρεις ότι κατάφερες ΑΥΤΟ το μικρό πραγματάκι- να έχεις στρωμένο το κρεβάτι σου. Και το έκανες εσύ. Όχι κάποιος άλλος.

Παραδόξως όμως, όπως εσύ οφείλεις να αποτελείς πρότυπο για τους επόμενους, έτσι είχες και κάποιους παλιούς οι οποιοι ήταν πρότυπα για σένα. Είτε το θέλεις είτε όχι, καταλήγεις να περνάς στην επόμενη γενιά, και μέσω αυτής στη μεθεπόμενη γενιά, και μέσω αυτής στην παρακάτω γενιά κ.ο.κ, τα διδάγματα που πήρες από την προηγούμενη από σένα γενιά, που σου τα μετέδωσε από την προηγούμενη γενιά και πάει λέγοντας. Κάθε επόμενη γενιά από σένα έχει κάτι από σένα, που όσο απομακρύνεσαι χρονικά τόσο γίνεται μικρότερο. Δεν μπορείς όμως να το μηδενίσεις. Όπως δεν μπορείς να μηδενίσεις τις διδαχές από τις προαιώνιες γενιές ευζώνων που έχεις μέσα σου, ακόμη κι αν δεν το καταλαβαίνεις εκείνη τη στιγμή. Είναι ίσως μία από τις ελάχιστες περιπτώσεις που το παράδοξο του Ζήνωνα βρίσκει εφαρμογή και υλοποιείται. Είσαι λοιπόν πάντοτε ένας κρίκος σε μια άπειρη αλυσίδα. Και οφείλεις να αναγνωρίσεις ότι αν όντως νιώθεις έτσι, δεν έχεις το δικαίωμα να διακόψεις αυτήν την αλυσίδα. Δεν οφελείς ούτε τους επόμενους, ούτε τιμάς τους προηγούμενους.

evzones_003

Για να πας για υπηρεσία πρέπει να είσαι στο εποπτείο μία συγκεκριμένη ώρα, ένα συγκεκριμένο και καθορισμένο χρονικό διάστημα πριν την ώρα της υπηρεσίας σου. Είχαμε λοιπόν έναν λοχία της προηγούμενης ΕΣΣΟ ο οποίος επέμενε να είμαστε 3 λεπτά νωρίτερα απ’ το προβλεπόμενο. «Δε με νοιάζει τι κάνετε με τους άλλους! Με μένα θα είστε 3 λεπτά νωρίτερα!» Τότε νόμιζα πως ήταν ιδιοτροπία του προσωπική. Και ήταν. Αλλά με καλό αιτιολογικό. Αν έπρεπε να είσαι 3 λεπτά νωρίτερα από τον καθορισμένο χρόνο στο εποπτείο και δεν είχες εμφανιστεί, δε θα χρειαζόταν εκείνος να σε ψάχνει τελευταία στιγμή. Είχε ένα μικρό μαξιλαράκι χρόνου. Και πιστέψτε με, όταν μιλάμε για επαφές με τους παλιούς, μέσα σε τρία λεπτά μπορούσες να κάνεις πάρα πολλά πράγματα…

Το να σου γίνεται συνήθεια να κανονίζεις το πρόγραμμά σου ώστε να βρίσκεσαι εκεί που πρέπει, λίγο νωρίτερα από τότε που πρέπει, αυτό ήταν που προσπαθούσε να περάσει εκείνος ο «παλιός» μας. Να σου μπει στο πετσί σου ότι ΠΡΕΠΕΙ να είσαι εκεί. Να μη χρειάζεται δηλαδή κανείς από εκείνους που ίσως εξαρτάται η ζωή τους από την παρουσία σου, να κοιτούν συνεχώς πάνω από τον ώμο τους για να βεβαιωθούν ότι είσαι (ή δεν είσαι) εκεί…

Πριν από κάθε υπηρεσία, ο ένας από τους δύο λόγους που έβγαινες στο εποπτείο ήταν για να σε επιθεωρήσουν ο παρατηρητής και ο δεκανέας αλλαγής (ή μόνο ο δεκανέας αλλαγής αναλόγως αν πήγαινες για υπηρεσία άρτια ή περιττή ώρα). Ο προαναφερθείς ιδιαίτερος (και όσο υπηρετούσα, ιδιότροπος) δεκανέας αλλαγής λοιπόν, είχε τρία επιπλέον λεπτά για να επιθεωρήσει την εμφάνισή σου. Έπρεπε να είσαι γυαλισμένος, καθαρός, με τις φούντες στα τσαρούχια ασκόνιστες και καλοσυντηρημένες, με το θίσανο στο φάριο και τις φούντες στις καλτσοδέτες χτενισμένες, τις κάλτσες σου τεντωμένες και φυσικά, φρεσκοξυρισμένος. Αν κάτι έλειπε ή δεν πληρούσε τις προδιαγραφές της Φρουράς, σε γύριζαν πίσω για να το φτιάξεις.

Κάποιες φορές για κάτι που σου φαινόταν εντελώς παράλογο. Η άσκηση αυτή ήταν για να μπορέσεις ως νεοεισαχθείς στην ευζωνική οικογένεια να καταλάβεις ότι, το να δίνεις σημασία στη λεπτομέρεια δεν είναι απλά επιλογή αλλά και μονόδρομος.

Χαρακτηριστικά θυμάμαι έναν δεκανέα της δικής μου ΕΣΣΟ. Είχε στείλει τον σκοπό μπροστά μου ήδη μία φορά πίσω για να διορθώσει λεπτομέρειες. Όταν γύρισε και στάθηκε ξανά στην προβλεπόμενη θέση του μπροστά μου στο εποπτείο (εγώ πήγαινα για υπηρεσία στην πύλη), επιθεωρώντας ξανά τον ντουλαμά του σκοπού… «Το νου σου, την επόμενη φορά που θα βγεις για υπηρεσία, δε θέλω να δω στον ντουλαμά σου ούτε ένα πίξελ λερωμένο! Κατάλαβες; Απάντα ευζωνικά!». Δεν είδα τι του απάντησε ο σκοπός. Ξέρω όμως ότι εκείνη τη στιγμή, δε μπορείς να δώσεις άλλη απάντηση από εκείνη που περιμένει ο δεκανέας αλλαγής…

Ορισμένες φορές σε στέλνουν πίσω για κάτι που είχες περιποιηθεί και δεν μπορούσες να καταλάβεις τι άλλο έπρεπε να του κάνεις. Όμως ακριβώς εκεί έγκειται το κρυμμένο νόημα της άσκησης. Να καταλάβεις ότι κάποιες φορές, όσο κι αν προσπαθήσεις, όσο κι αν το παλέψεις, απλά δε θα τα καταφέρεις. Και δεν είναι ούτε γκίνια, ούτε ανικανότητα, ούτε «γιωτοσύνη». Είναι απλά η ζωή. Δέξου το και ξεκίνα να πηγαίνεις παραπέρα (οπότε φαντάσου τώρα να γυρίσεις πίσω στο θάλαμο και να είναι και άστρωτο το κρεβάτι σου).

Ο άλλος λόγος που έβγαινες νωρίτερα στο εποπτείο ήταν για να μπορέσεις να μπεις, σώμα και μυαλό στην κατάσταση που επιτάσσει η ευζωνική υπηρεσία. Από τη στιγμή που πήγαινες και στεκόσουν στο εποπτείο, εκτελούσες ακινησία. Όπως εξάλλου προβλέπεται σε κάθε στρατιωτική μονάδα ανά τον κόσμο (ίσως το έχετε δει κάποιοι και στο πρώτο επεισόδιο της εξαιρετικής σειράς Band of Brothers) αλλά σε μονάχα λίγες και επίλεκτες εφαρμόζεται. Υπάρχει ένα «παιχνίδι» στη Φρουρά που σε προπονεί για αυτήν την κατάσταση. Ένα παιχνίδι που απαιτεί να μπορείς, στο άκουσμα ενός συγκεκριμένου ήχου να μεταβαίνεις από τη «συνηθισμένη» κατάσταση στην οποία βρισκόσουν ως εκείνη τη στιγμή, σε ένα mode ευζωνικό, χαρακτηριζόμενο από πλήρη ακινησία. Όσο περισσότερο προπονείσαι σε αυτό, όσο πιο πολύ αντιμετωπίζεις αυτήν την εναλλαγή καταστάσεων, τόσο πιο εύκολα μπορείς να διαχειριστείς μία κατάσταση εκτός των προβλεπόμενων. Είναι αυτό που οι Ιάπωνες ονομάζουν jidoka (και όχι judoka!).

Η ευζωνική υπηρεσία είναι 24ωρη, 7 ημέρες την εβδομάδα. Δεν υπάρχει ώρα κατά την οποία η θυσία των νεκρών να είναι λιγότερο ή περισσότερο σημαντική από άλλες. Ως εκ τούτου, είναι αρκετά δύσκολο ένας Εύζων να επιλέξει ποιά συγκεριμένη ώρα ή μέρα θα πάει για υπηρεσία. Αυτό με τη σειρά του, σημαίνει ότι θα βρεθεί αντιμέτωπος με διαφορετικές συνθήκες κάτω από τις οποίες θα κληθεί να φέρει εις πέρας την αποστολή του. Είτε αυτό λέγεται έντονο κρύο ή ζέστη, είτε πολλοί τουρίστες ή απέραντη μοναξιά, εκτυφλωτικός ήλιος ή πολλά μικρά φωτάκια του αστικού μας περιβάλλοντος.

Ουσιαστικά λοιπόν, πρέπει να διδαχθείς- στην πράξη- να αφήνεις τις συνθήκες ως αυτό που είναι- συνθήκες, να μην τις αναγάγεις σε προβλήματα και να μπορείς να θέτεις εαυτόν υπεράνω των συνθηκών που επικρατούν, προσαρμοζόμενος όπως απαιτείται για να επικρατήσεις.

evzones_002

Όταν πας για υπηρεσία στο Μνημείο ή το Προεδρικό Μέγαρο, δεν είσαι ποτέ μόνος. Είσαι πάντα με έναν άλλον Εύζωνα ο οποίος είναι το ζευγάρι σου (και που εξ ορισμού, εσύ είσαι το δικό του). Πρακτικά αυτό τι σημαίνει; Σημαίνει ότι πρέπει να συγχρονιστείς με τον άλλο Εύζωνα που έχεις δίπλα σου, απέναντί σου. Όσο περισσότερο χρόνο περάσετε μαζί, όσο περισσότερα κοινά στοιχεία ανακαλύψετε, τόσο πιο εύκολα θα μπορείς, πριν από κάθε υπηρεσία να μπεις στην ψυχοσύνθεσή του. Διότι η ευζωνική υπηρεσία είναι η επιτομή της συντροφικότητας. Να έχεις έναν ώμο να ακουμπήσεις χωρίς να χρειαστεί να το ζητήσεις. Και να μπορείς να προσφέρεις τον δικό σου ώμο, χωρίς να πρέπει να περιμένεις το αίτημα από τη σειρούλα σου. Διότι όλα όσα περιγράψαμε προηγουμένως, δεν αφορούν μόνο εσένα αλλά και το ζευγάρι σου. Αν θέλεις να κάνεις κάτι θετικό για τον κόσμο, πρέπει να μπορείς να κάνεις κάτι θετικό πρώτα για το ζευγάρι σου. Ακούγεται ίσως παράδοξο και αντίθετο με τις mainstream φιλοσοφίες των ημερών μας. Κι όμως… Για το ζευγάρι σου κάνεις την αλλαγή. Όχι για σένα. Για το ζευγάρι σου. Γιατί θα δώσεις το έναυσμα στο ζευγάρι σου να κάνει κάτι καλό για σένα. Και μέσα από αυτό το κλίμα αλτρουισμού να μπορέσετε και οι δύο, ως ομάδα πλέον να επιπλεύσετε στον ωκεανό της καθημερινότητας που επιχειρεί να μας βουλιάξει.

Ο πρωτεύων διαχωρισμός στους Εύζωνες του λόχου Ευζώνων είναι σε Μνημείου και «Προέδρου» (εκείνοι δηλαδή που κάνουν υπηρεσία στο Προεδρικό Μέγαρο). Ο δεύτερος σε Δείκτες και Ζαππείου. Όλοι, ανεξαιρέτως θα προσπαθήσουν σε ένα καλό και υγίες κλίμα ανταγωνισμού να αποδείξουν ότι είναι οι καλύτεροι και οι κομαντερότεροι και ότι μετά από εκείνους… το χάος. Όλοι. Από κει και πέρα όμως, είναι σαφές σε όλους ότι αν δεν μπορούν αυτές οι τέσσερις κατηγορίες Ευζώνων να συνεργαστούν και να συγχρονιστούν μεταξύ τους, η Κυριακάτικη επίσημη Αλλαγή θα είναι, στην καλύτερη, ένα φιάσκο. Είναι αυτό που αναφέρεται στον όρκο των Αθηναίων εφήβων «…και μόνος και μετά πολλών…» Σε υποχρεώνει να θυμάσαι ότι όσα κι αν σε χωρίζουν από τους γύρω σου, με εκείνους θα πρέπει και να συνεργαστείς και να συμπορευθείς. Αν δεν μπορείς να βρεις βαρύτητα σε όσα σας ενώνουν, κάτι σε όλη την αλυσίδα έχει πάει τραγικά λάθος. Αν δεν μπορείς να βρεις άλλους οι οποίοι παρά τα όσα σας διαφοροποιούν και σας χωρίζουν να μοιράζονται το ίδιο με σένα όραμα, για έναν καλύτερο κόσμο, τότε μάλλον κάτι φταίει είτε με το όραμά σου είτε με την εικόνα που αφήνεις τους άλλους να έχουν για τον ίδιο σου τον εαυτό…

Και επειδή αναφέρθηκα σε εικόνα, ο γνωστός «δακρυσμένος Εύζωνας» ήταν Μνημείου. Και ήταν και Δείκτης (κάτι που φανερώνεται εύκολα από τη φωτογραφία του). Έχαιρε όμως του σεβασμού και της εκτίμησης όλης της σειράς και των παλιών μας, πριν ακόμη γίνει το σκηνικό στο οποίο τραβήχτηκε η φωτογραφία. Η φωτογραφία απλά ήρθε να επιβεβαιώσει κάτι που όλοι μας ξέραμε και λέγαμε. Ότι ο Μίχος είναι «σκυλί του πολέμου». Και παρόλο που δεν ήταν στους πέντε ψηλότερους της σειράς μας, έγινε επάξια, ένας από τους 3 ΑΜ. Θυμηθείτε ότι μιλάμε για το στρατόπεδο με τον υψηλότερο Μ.Ο. υπηρετούντων που υπό άλλες συνθήκες θα εξετάζαμε τη δημιουργία πύργου ελέγχου!

Όσα έγραψα προηγουμένως τα έγραψα διότι Μίχος είναι ένα παιδί από ιστορική αγροτική περιοχή της Ελλάδας, σκληραγωγημένος από πριν και με ακλόνητα «πιστεύω» που τα έβγαζε μπροστά του κάθε φορά που πήγαινε για υπηρεσία. Παιδί μορφωμένο, χωρίς να εντάσσεται σε αυτή τη μόρφωση απαραίτητα η έννοια της εκπαίδευσης και ισχυρογνώμων στο μέγιστο βαθμό. Όλα αυτά τα στοιχεία του χαρακτήρα του Μίχου, απουσίαζαν από πολλούς οι οποίοι και ακαδημαϊκή εκπαίδευση είχαν, και υποτίθεται πιο γυμνασμένοι και νέοι ήταν. Αυτό όμως τι μας διδάσκει; Ότι δεν πρέπει να κρίνουμε ένα βιβλίο από το εξώφυλλό του αφ ενός. Αφετέρου όμως, ότι δεν μπορούμε να περιμένουμε μέχρι την τελευταία μπουκιά της τούρτας για να βγάλουμε συμπέρασμα αν μας αρέσει ή όχι.

Πολλοί είναι εκείνοι οι οποίοι είτε χλευάζουν την ευζωνική υπηρεσία, είτε προσβάλλουν τους σκοπούς (και μέσω αυτών όλους τους Εύζωνες) και το Μνημείο. Το εύκολο θα ήταν ο σκοπός να σηκώσει το Μ-1 του και με το πέλμα του κοντακίου του να χαρίσει ένα ωραιότατο γραμματόσημο (οπλόσημο στην προκειμένη) στον τύπο ο οποίος στέκεται μπροστά στον σκοπό και κάνει…τα δικά του. Όμως δεν είναι αυτή η αποστολή του Εύζωνα και αυτά που υπηρετεί ενώ εκτελεί την οποιαδήποτε Ευζωνική υπηρεσία είναι πολύ ανώτερα και απλησίαστα από τον κάθε «τύπο» ο οποίος απλά θέλει «15 λεπτά δημοσιότητας». Κοινώς, μικρόψυχοι και αχάριστοι υπήρχαν και θα υπάρχουν πάντα και παντού. Δουλειά σου δεν είναι να ασχολείσαι μαζί τους. Δουλειά σου είναι να μπορείς να τους ανέχεσαι (έστω και παθητικά με τη σιωπή σου), ακόμη και να τους αγνοείς, και να μπορείς να ολοκληρώνεις τη δουλειά σου παρά την παρουσία τους.

Αναφέρθηκαν όμως κάποιες λέξεις, ονομασίες όταν έγινε αναφορά στην ευζωνική στολή και σκόπιμο θα ήταν να διευκρινιστούν. Κρίνοντας λοιπόν από δύο ερωτήματα, το γνήσιο ερώτημα του τετράχρονου ανιψιού μου, «Νίκο, τι είναι αυτά τα κίτρινο με κόκκινο;» όταν αντίκρισε τα ντουζλούκια ενός αξιωματικού, και το γεμάτο ειρωνεία ενός γνωστού μου «Πόσες δίπλες έχει η φούστα σας είπαμε;» πρέπει να αναλύσουμε λίγο περισσότερο τα μέρη της ευζωνικής στολής. Η τελευταία ερώτηση ενισχύει τον ισχυρισμό που έγινε προηγουμένως σχετικά με τους μικρόψυχους ανθρώπους αλλά η ανάλυση δε γίνεται για εκείνους. Εκείνοι απλά θα βγουν κερδισμένοι αν διαβάσουν τις αράδες αυτές.

Να ξεκαθαρίσουμε ότι δεν είναι απλή διαδικασία βιομηχανικής παραγωγής η κατασκευή μιας ευζωνικής στολής. Οι στολές είναι εξ ολοκλήρου χειροποίητες από ανθρώπους που ξέρουν τη δουλειά, την κάνουν χρόνια και έχουν εξειδικευθεί στην επισκευή και κατασκευή παραδοσιακών φορεσιών.

Πέρα από την υλική υπόσταση της κάθε στολής, στην κάθε ευζωνική στολή θα βρει κανείς, αίμα, πένθος, αγνότητα, πίστη, ιδανικά, αγάπη για τη Σημαία και ό, τι εκείνη συμβολίζει. Χωρίς αυτά, η ευζωνική στολή θα είναι μια στολή που απλά κάτι θα της λείπει και θα κάνει μόνο για… χορούς και συνεστιάσεις.

evzones_004

Ανάλογα με την περίοδο του χρόνου, την αποστολή και την εκδήλωση, ο Εύζων που υπηρετεί στην Προεδρική Φρουρά, μπορεί να κληθεί να φορέσει μία από τις παρακάτω στολές:

Την επίσημη ευζωνική στολή, ή αλλιώς τα τσολιαδίστικα, ή αλλιώς τα λευκά.

Την καθημερινή χειμερινή στολή, ή αλλιώς τον χειμερινό ντουλαμά, ή αλλιώς Μακεδονικό ντουλαμά.

Την καθημερινή θερινή στολή, ή αλλιώς τον θερινό ντουλαμά, ή αλλιώς τον ντουλαμά των Βαλκανικών.

Τη στολή των βρακοφόρων, ή αλλιώς τα βρακοφορικά, ή αλλιώς την κρητική στολή.

Τη στολή των Ποντίων, ή αλλιώς τα ποντιακά.

Επιπρόσθετα, θα πρέπει να αναφερθεί ότι και οι αξιωματικοί και υπαξιωματικοί (μόνιμα στελέχη και όχι οι έφεδροι του ΕΣ) της Φρουράς έχουν τη δική τους επίσημη ευζωνική στολή, εμπνευσμένη από τις στολές των οπλαρχηγών της Επανάστασης και της οποίας η ιστορία είναι επίσης σημαντική και η παράδοση που κουβαλάει πολύ βαριά.

Βλέποντας την κάθε ευζωνική στολή έχουμε τα ακόλουθα επιμέρους σημεία τα οποία είναι κοινά:

Φάριο. Το χαρακτηριστικό κάλυμμα κεφαλής των Ευζώνων. Είναι κατασκευασμένο από κόκκινη τσόχα. Στο μέτωπο βρίσκεται καρφωμένο το μεταλλικό εθνόσημο. Προσαρμοσμένο στο φάριο είναι το μαύρο μεταξένιο θίσανο, η ευδιάκριτη φούντα η οποία πέφτει στον δεξί ώμο του Εύζωνα εν είδη δακρύου. Όχι τυχαία επιλεγμένο το χρώμα του φάριου και του θίσανου, συμβολίζουν τους αγώνες, το αίμα, το πένθος και τα μαύρα δάκρυα των Ελλήνων για Ελευθερία κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας. Το θίσανο πέφτει στον δεξί ώμο καθώς το επ’ ώμου γίνεται στον αριστερό ώμο κατά το βρετανικό σύστημα. Πριν το 1945, που ακολουθούνταν το γαλλικό σύστημα και το επ’ ώμου εκτελείτο στον δεξιό ώμο, το θίσανο του φαρίου έπεφτε στον αριστερό ώμο.

Κοντό παντελόνι από ύφασμα ίδιο με αυτό του θερινού ντουλαμά και ίδιου χρώματος με τον αντίστοιχο ντουλαμά ή λευκό, ανάλογα τη στολή με την οποία φοριέται. Φοριέται κάτω από τον ντουλαμά για να καλύπτει τη ζώνη ανασπάστου και τα κουμπώματα της ευζωνικής κάλτσας.

Ζώνη ανασπάστου. Δερμάτινη ζώνη με 4 δερμάτινα λουράκια (σπαστάκια) η οποία χρησιμεύει στο να κρατά τεντωμένες τις ευζωνικές κάλτσες. Φοριέται πάνω από το εσώρουχο και τις κάλτσες.

Ευζωνικές κάλτσες. Μάλλινες, από λευκό ύφασμα λευκού. Χωρίζονται σε εσωτερικές και εξωτερικές. Συγκρατούνται με τη ζώνη ανασπάστου τεντωμένες. Στο κάτω μέρος, καταλήγουν σε ένα ελαστικό υποπόδιο.

Ζώνη λουστρινίου. Κατασκευασμένη από μαύρο λουστρινένιο δέρμα, κλείνει με μία επίχρυση πόρπη. Επί της ζώνης λουστρινίου είναι αναρτημένες δύο μικρές φυσιγγιοθήκες οι οποίες κλείνουν με ένα επίχρυσο σφαιρικό κούμπωμα και μία ξιφοκρεμάστρα στην οποία φέρεται η ξιφολόγχη Μ5Α1. Οι φυσιγγιοθήκες αυτές καθιερώθηκαν το 1924 οπότε και αντικατέστησαν τις τύπου Μ1875 για το τυφέκιο Gras Μ1874 στη στολή των Ευζώνων, παρόλο που το Gras είχε αποσυρθεί από τα ευζωνικά τάγματα από το 1913.

Καλτσοδέτες ή επικνημίδες. Κατασκευασμένες από ελαστικό μαύρο ύφασμα, φοριούνται κάτω από το γόνατο, όπως προδίδει το όνομά τους στο ύψος που αρχίζει η κνήμη. Έχουν δύο φούντες από μαύρο μετάξι και συμβολίζουν και αυτές όπως και το θίσανο, τα δάκρυα και το πένθος των υπόδουλων Ελλήνων.

Τσαρούχια. Τα τσαρούχια είναι κατασκευασμένα εξ ολοκλήρου στο χέρι από σκληρό κόκκινο δέρμα Κρήτης. Η σόλα τους είναι οπλισμένη με περίπου 60 καρφιά και πέταλο στο τακούνι. Η μύτη του τσαρουχιού καταλήγει σε μία μυτερή προεξοχή. Παρόμοιο σχέδιο συναντάται σε όλα τα Βαλκάνια αλλά μόνο η ελληνική καλαισθησία θέλησε να τοποθετήσει μία φούντα ώστε να την αποκρύπτει. Ο συνδυασμός απλότητας και καλαισθησίας έγινε με τον καιρό φονικός καθώς σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, οι ραγιάδες με το αδούλωτο πνεύμα τους θα έριχναν τον δυνάστη στη θάλασσα με κλωτσιές. Σε περίπτωση άοπλης υπηρεσίας μέσα στο Προεδρικό Μέγαρο, χρησιμοποιούνται άκαρφα τσαρούχια.

Το ατομικό τυφέκιο, το οποίο από το 1968 είναι το αμερικάνικο Μ1 Garand της Springfield, διαμετρήματος 0.30’’. Ο αορτήρας του όπλου είναι από το 2008 κανάβινος κόκκινου χρώματος. Μέχρι το 2008, οι αορτήρες ήταν δερμάτινοι και με τις καθημερινές στολές φέρονταν αορτήρες καφέ χρώματος, ενώ με τα λευκά φέρονταν κόκκινος αορτήρας επί του όπλου. Στο όπλο φέρεται η κοντή ξιφολόγχη των Μ1, η Μ5Α1. Εξαίρεση αποτελούν πλέον η παρέλαση της 25ης Μαρτίου και Παρατάξεις Προέδρου, στις οποίες χρησιμοποιούνται Μ1 Garand με τα μεταλλικά τους μέρη νικελωμένα και στα οποία προσαρμόζεται η μακριά ξιφολόγχη Μ9Α1.

Ο θερινός ντουλαμάς, μπεζ χρώματος, από θερινό ύφασμα (μερσεριζέ) αποτελεί φόρο τιμής στους Βαλκανικούς Πολέμους αλλά απηχεί γενικότερα στους αγώνες των Ελλήνων από τον ατυχή πόλεμο του 1897 ως τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Φοριέται στην ευζωνική υπηρεσία τις καθημερινές της θερινής περιόδου. Κουμπώνει με μία κατακόρυφη σειρά από πέντε λεία μπρούτζινα κουμπιά. Ο γιακάς φέρει ένα επίραμμα από μπλε τσόχα σε κάθε πλευρά του. Οι επωμίδες έχουν από ένα λείο μεταλλικό κουμπί όπως και οι τσέπες στο ύψος του στήθους. Τα μανίκια έχουν στο κάτω μέρος τους ένα γαζί σχήματος λάμδα όπου φέρονται και τυχόν διακριτικά βαθμού (δεκανόσημα ή λοχιόσημα) κατά το γαλλικό σύστημα. Ο ντουλαμάς στο κάτω μέρος του σχηματίζει «φουστανέλλα» με 42 πτυχές. Το μπροστά μέρος της φουστανέλλας δεν έχει πτυχές. Στο πίσω μέρος της, η φουστανέλλα έχει άλλα δύο λεία κουμπιά, στο ύψος της ζώνης.

Ο χειμερινός ντουλαμάς, χρώματος σκούρο μπλε, αποτελεί φόρο τιμής στους Μακεδονικούς αγώνες του ελληνισμού. Φέρεται κατά την ευζωνική υπηρεσία τις καθημερινές της χειμερινής περιόδου. Η χαρακτηριστική αυτή χλαίνη, ελάχιστα έχει αλλάξει από το 1888 μέχρι σήμερα και μόνο έμπειρα ζευγάρια μάτια θα μπορούσαν να εντοπίζουν τις επιμέρους διαφορές. Ο μπλε ντουλαμάς της μεταπολεμικής Βασιλικής Φρουράς ήταν κατασκευασμένος με βάση τις προδιαγραφές του προπολεμικού κανονισμού στολής οπλιτών του στρατού (Β.Δ. 7/2/1938). Ο μπλε ντουλαμάς αντικατέστησε το 1888 τις κάπες των ευζώνων οι οποίες πλέον χορηγούνταν μονάχα ως υλικό θέσεως στους Εύζωνες που υπηρετούσαν στην οροθετική γραμμή ή στα μεταβατικά τμήματα, ήτοι τις μονάδες που ασχολούνταν με την καταδίωξη ληστών (Δ.Υ.65950/65 της 21/10/1892 «Περί του προορισμού και της χρήσεων των καππών»). Ο ντουλαμάς κουμπώνει στο στήθος με δύο μη παράλληλες σειρές από 14 επιμεταλλωμένα λεία μεταλλικά κουμπιά. Δώδεκα ίδια σφαιροειδή κουμπιά συνεχίζουν οριζόντια στο στέρνο. Όλα τα κουμπιά μαζί σχηματίζουν ένα κανονικό τραπέζιο. Κάτω από τη μέση ο ντουλαμάς καταλήγει σε μία φουστανέλλα με 44 πτυχώσεις. Στο πίσω μέρος της φουστανέλλας, κάτω από τη ζώνη, υπάρχουν δύο κατακόρυφες σειρές από τρία κουμπιά η κάθε μία. Στο κάτω άκρο των μανικιών υπάρχουν αναδιπλώσεις που καταλήγουν σε κυματοειδή γραμμή με κόκκινο παράρραμμα. Σε κάθε μανίκι υπάρχει μία σειρά από έξι λεία σφαιροειδή μεταλλικά κουμπιά. Τα διακριτικά βαθμού στους μακεδονικούς ντουλαμάδες φέρονται στο κάτω μέρος του μανικιού, κατά το ισχύον εκείνη την εποχή, γαλλικό σύστημα, όπως φέρονται και στον θερινό ντουλαμά.

Υπάρχουν τρεις τσέπες στον μακεδονικό ντουλαμά, διακοσμητικές πλέον και οι τρεις. Δύο εσωτερικές και μία εξωτερική. Η μία, εξωτερική, στο αριστερό πλευρό και περίπου έξι εκατοστά από τη μασχάλη, με κόκκινο παράρραμμα σε όλο της το μήκος, χρησίμευε για τον ατομικό επίδεσμο. Οι άλλες δύο είναι αριστερά και δεξιά της φουστανέλλας, όπως θα τις έβρισκε κανείς και σε ένα παντελόνι. Αυτές παραδόξως, προέκυψαν ύστερα από αίτημα του 4ου τάγματος ευζώνων. Όπως αναφέρεται σε επίσημο αίτημα «…το 4ο τάγμα ευζώνων παρακαλεί να εγκριθή αυτώ όπως επί των παραληφθεισών 200 χλαινών Ευζώνων ανοίξη δύο θηλάκια εις εκάστην προς ευκολίαν των οπλιτών, οίτινες ένεκα της ελλείψεως τοιούτων δεν έχουσι πού να εναποθέσωσι τα χρήματα ή το ρινόμακτρον…» Το αίτημα έγινε δεκτό και από τότε, οι μακεδονικοί ντουλαμάδες έχουν τσέπες!

Η πλέον ξεχωριστή είναι η επίσημη ευζωνική στολή ή αλλιώς, τα λευκά. Τα λευκά φοριούνται στην ευζωνική υπηρεσία τις Κυριακές, τις επίσημες εορτές και τις αργίες (από την έπαρση ως την υποστολή της Σημαίας), σε επίσημες τελετές όπως απόδοση τιμών (μνημείο πεσόντων Ελ Αλαμέιν ή Ρίμινι) και καταθέσεις στεφάνου στο Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη και ασφαλώς την επίσημη αλλαγή Κυριακής.

Φοριούνται επίσης σε εκδηλώσεις στο Προεδρικό Μέγαρο (όπως δεξιώσεις προς τιμήν αρχηγών κρατών ή διαπιστευτήρια πρέσβεων). Η σύνθεση της επίσημης ευζωνικής στολής καθορίζεται από την Πάγια Διαταγή Υπ’ αριθμόν 4-37/1981 «Περί στολών οπλιτών Στρατού Ξηράς». Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της εντοπίζονται στην ύπαρξη πιο σύνθετης φορεσιάς με περισσότερα κομμάτια ρουχισμού από τον απλό ντουλαμά.

Τα λευκά παίρνουν το όνομά τους από την ύπαρξη της παραδοσιακής λευκής φουστανέλλας και του ευζωνικού υποκάμισου. Το χρώμα καθόλου τυχαίο καθώς επιλέχθηκε ώστε να συμβολίζει την αγνότητα του πόθου που μετουσιώθηκε σε αγώνα για ελευθερία. Το πουκάμισο ή υποδήτης, είναι κατασκευασμένο από λευκό χασέ ύφασμα και έχει διπλά μανίκια, ένα το οποίο έρχεται στο χέρι όπως ένα συνηθισμένο πουκάμισο και ένα δεύτερο, το εξωτερικό, το οποίο είναι φαρδύ με μεγάλο άνοιγμα.

evzones_tomb

Η φουστανέλλα, η παραδοσιακή φορεσιά των Ελλήνων των προηγούμενων αιώνων και το αδιαφιλονίκητο σύμβολο των ανταρτών της επανάστασης για ελευθερία στην ηπειρωτική Ελλάδα, είναι κατασκευασμένη από ύφασμα μήκους 30 μέτρων και βάσει της λαϊκής παράδοσης έχει 400 πιέτες, μία για κάθε χρόνο σκλαβιάς. Αποτελείται από δύο μέρη, τα φύλλα, τα οποία έρχονται και κλείνουν περιμετρικά, σχηματίζοντας από ένα ημικύκλιο. Στερεώνονται με δύο κορδόνια το κάθε φύλλο και με μία δερμάτινη ζώνη, την επονομαζόμενη ζώνη λευκών. Με τη ζώνη αυτή μπορεί ο Εύζων να ρυθμίσει και το μήκος της φουστανέλλας. Το μήκος της φουστανέλλας πρέπει να είναι τέτοιο ώστε στη στάση της προσοχής, να είναι στο ίδιο ύψος με τα ακροδάχτυλα του Εύζωνα. Η φόρμα της φουστανέλλας διαφέρει από εκείνη των παλαιότερων εποχών και αυτό οφείλεται κυρίως στο στρώσιμο των φύλλων.

Μπροστά από τη φουστανέλλα, πέφτει η Σημαία, μία σειρά από 174 μπλε και λευκά κρόσσια που συμβολίζουν τον γαλανό ουρανό της ελεύθερης Πατρίδας και τον αφρό των κυμάτων της θάλασσας. Η σημαία έρχεται και δένεται στη μέση με ένα ικανού μήκους κόρδονι.

Το πιο σημαντικό κομμάτι όμως της στολής αυτής, τόσο από άποψη λαογραφική όσο και υπηρεσιακής εμφάνισης, είναι η φέρμελη. Η φέρμελη, ήτοι το γιλέκο των ευζώνων, κατασκευάζεται με τον ίδιο παραδοσιακό τρόπο και διατηρεί όλα τα διακοσμητικά σχέδια από μαύρα και λευκά γαϊτάνια που είχαν οι φέρμελες το 1867.

Είναι κατασκευασμένη από λευκό μάλλινο ύφασμα και έχει πλούσια διακοσμητικά κεντήματα υψηλής λαογραφικής αξίας από λευκά και μαύρα σειρήτια. Στο στήθος η φέρμελη έχει δύο ελλειπτικές σειρές από 16 κουμπιά όπως αυτά του χειμερινού ντουλαμά. Τα μανίκια της φέρμελης είναι και αυτά πλούσια σε διακοσμητικά σχέδια. Ίσως το πιο χαρακτηριστικό και ευδιάκριτο σχέδιο να είναι το κυπαρίσσι του Μυστρά στα μανίκια της φέρμελης. Πλέον, τα μανίκια δεν φοριούνται αλλά πέφτουν στην πλάτη της φέρμελης και αποκαλούνται στην ευζωνική αργκό, φτερά. Λόγω αυτής της ιδιαιτερότητας, έχουν καταργηθεί και τα κουμπιά που υπήρχαν στο τελείωμα των μανικιών, όπως στον χειμερινό ντουλαμά. Επιπλέον, παρ’ όλο που τα διακριτικά των υπαξιωματικών φέρονται χαμηλά στο κάτω μέρος του μανικιού, φαίνεται σα να είναι φορεμένα στην πλάτη της φέρμελης.

Κατά την υπηρεσία σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες ή και χιόνια, οι Εύζωνες εκτελούν την ευζωνική υπηρεσία σκοπού φορώντας πάνω από την ευζωνική στολή μία μαύρη κάπα από χοντρό μάλλινο ύφασμα. Η κάπα είναι διακοσμημένη με κόκκινα και λευκά γαϊτάνια.

Ένα σημείο λεπτομέρειας που χρήζει ιδιαίτερης προσοχής είναι το κολάρο στη φέρμελη και τον χειμερινό ντουλαμά. Το κολάρο είναι κατασκευασμένο από γαλάζι τσόχα. Είναι το σημείο στο οποίο διέφεραν οι στολές των Ευζώνων του Πεζικού από εκείνες των Ευζώνων της Ανακτορικής (τότε) Φρουράς. Αντίθετα, εκείνες των ταγμάτων πεζικού είχαν κολάρο από κόκκινη τσόχα. Σήμερα, το κολάρο κόκκινου χρώματος έχει διατηρηθεί στις μονάδες πεζικού που διαθέτουν ευζωνικές στολές στα σύνορα και διακρίνονται από τις στολές της Προεδρικής Φρουράς.

Η κρητική στολή ή αλλιώς τα βρακοφορικά αποτελεί ένα φόρο τιμής στους αγώνες της νησιωτικής Ελλάδας και το σχέδιό της έχει τις ρίζες του στη στολή των Κρητών χωροφυλάκων των αρχών του αιώνα. Το φάριο της συγκεκριμένης στολής, διαφέρει από το καθημερινό φάριο ως προς το ότι το θίσανο πέφτει στην πλάτη αντί για τον ώμο του βρακοφόρου. Το αμπέχονο (ή εξωτερικό γιλέκο ή φέρμελη) κατασκευασμένο από σκούρο μπλε ύφασμα, δε διαφέρει από εκείνο των Κρητών χωροφυλάκων και είναι βασισμένο στο σχέδιο της αστικής κρητικής στολής.

Τα κεντήματα που διακοσμούν το αμπέχονο καθώς και τα παραρράμματα είναι από χρυσή κλωστή. Το πουκάμισο είναι λευκό, χωρίς τα μεγάλου ανοίγματος μανίκια που έχουν τα πουκάμισα των λευκών.

Το εσωτερικό γιλέκο, κατασκευασμένο από σκούρο κόκκινο ύφασμα, έχει πραρράμματα από κόκκινο μετάξι και κουμπώνει με δύο σειρές από εννιά κόκκινα μεταξωτά κουμπιά. Το χαρακτηριστικό νησιώτικο ζωνάρι είναι κατασκευασμένο από μπλε-βυσσινί μεταξωτό ύφασμα και καταλήγει σε μακριά κρόσια. Η βράκα είναι κατασκευασμένη από το ίδιο σκούρο μπλε ύφασμα που είναι κατασκευασμένο το γιλέκο. Έχει διακοσμητικά από χρυσοκλωστή σε αντιστοιχία με το γιλέκο, στο ύψος του γόνατου. Φοριέται με μαύρες βαμβακερές κάλτσες και στιβάνια από λευκό δέρμα.

Οι βρακοφόροι έφεραν τον τυπικό οπλισμό των ευζώνων, ο οποίος από το 1949 ως το 1968 ήταν το βρετανικό Lee Enfield Νο.4, αλλά χωρίς την ξιφολόγχη. Το 1968, το βρετανικό τυφέκιο αντικαταστάθηκε από το αμερικανικό Μ1 Garand, πάλι χωρίς ξιφολόγχη. Πλέον, σε αντίθεση με την εικόνα που έχουν πολλοί και βάσει της Πάγιας Διαταγής υπ’ αριθμόν 4-37/1981 Δ-7, δεν φέρουν τυφέκιο οι βρακοφόροι αλλά μόνο το παραδοσιακό κρητικό μαχαίρι, περασμένο στο ζωνάρι τους.

Το 1968, η Δικτατορία των Συνταγματαρχών, εκτός από την αλλαγή του οπλισμού των ευζώνων και άλλες αλλαγές στις στολές όλου του στρατεύματος επανέφερε και την προπολεμική ευζωνική στολή των αξιωματικών της Βασιλικής Φρουράς. Η στολή αυτή με τη σειρά της μοιράζεται πάρα πολλά κοινά χαρακτηριστικά με τις πρώτες ευζωνικές στολές αξιωματικών του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους. Το φάριο των αξιωματικών διαφοροποιείται ως προς τα ακόλουθα σημεία σε σχέση με εκείνο των ευζώνων: μαζί με το εθνόσημο φέρονται και τα διακριτικά του βαθμού του στελέχους. Το θίσανο είναι πιο κοντό από το αντίστοιχο των ευζώνων και είναι προσαρμοσμένο επί του φαρίου με διάκοσμο από χρυσή κλωστή. Η φέρμελη των αξιωματικών, κατασκευασμένη από βαθυκόκκινο βελούδινο ύφασμα είχε και έχει πλούσιο διάκοσμο από κεντήματα λαϊκής τέχνης με χρυσή κλωστή. Το λευκό πουκάμισο των αξιωματικών, επίσης με μεγάλου ανοίγματος μανίκια είναι κατασκευασμένο, όπως και των λευκών, από χασέ ύφασμα. Ο γιακάς του είναι φαρδύς και ανοιχτός, τύπου Byron. Η φουστανέλλα των αξιωματικών αποτελείται και αυτή, όπως και των ευζώνων από δύο φύλλα και βάσει της λαϊκής παράδοσης έχει και αυτή 400 πιέτες. Το δε μήκος της φουστανέλλας των αξιωματικών φτάνει μέχρι το γόνατο του στελέχους. Τα υποδήματα των αξιωματικών είναι στιβάνια από βαθυκόκκινο δέρμα τα οποία σκεπάζονται από χρυσοκόκκινες περικνημίδες, οι οποίες λέγονται ντουζλούκια. Τα ντουζλούκια σφίγγουν στο πόδι καλτσοδέτες με φούντες από μπλε μετάξι.

Στη μέση, αντί για ζώνη λουστρινίου, οι αξιωματικοί φέρουν φαρδιά δερμάτινη ζώνη με προσαρμοσμένη, μπροστά και δεξιά, ορειχάλκινη μπαλάσκα, όμοια με εκείνες των οπλαρχηγών της Επανάστασης του 1821. Οι αξιωματικοί με την ευζωνική στολή αυτή, φέρουν τη χαρακτηριστική πάλα του 1821, η οποία αναρτάται από τον δεξιό ώμο με χρυσοκέντητο στριφτό κορδόνι. Οι πάλες είναι αυθεντικές, αποτελούν κειμήλια βαριάς παράδοσης και ιστορίας και η συντήρησή τους είναι ευθύνη του Πολεμικού Μουσείου.

Η στολή των αξιωματικών, περίπου όπως την ξέρουμε σήμερα, καταργήθηκε το 1941 και επανήλθε όπως προαναφέραμε το 1968. Οι δύο στολές μοιράζονται πάρα πολλά κοινά στοιχεία και οι κύριες διαφορές τους είναι ότι πλέον, όπως και στων ευζώνων, το θίσανο πέφτει στον δεξί ώμο, η πόρπη της δερμάτινης ζώνης (που πλέον φέρεται κάτω από τη φέρμελη) είναι πιο τετράγωνη και οι φούντες της πάλας είναι από βαθυκόκκινο μετάξι αντί για χρυσές. Επίσης, τα στελέχη τα οποία είναι δικαιούχοι, δεν φέρουν πλέον στο αριστερό στήθος της ευζωνικής στολής τα παράσημά τους.

evzones_tomb2

Τι μας διδάσκει λοιπόν η θητεία σε μια μονάδα όπως η Προεδρικής Φορυρά; Τι μαθαίνεις όταν είσαι καθημερινά σε επαφή με την ιστορία του τόπου σου; Όταν τα ρούχα που αγγίζουν το κορμί σου φέρουν το αίμα των προγόνων σου; Μαθαίνεις να δίνεις προσοχή και τη δέουσα σημασία στη λεπτομέρεια. Προσπαθείς να μαθαίνεις συνεχώς κάτι νέο ώστε να βελτιώνεσαι και να εξελίσσεσαι. Μαθαίνεις να δίνεις τη βαρύτητα που αξίζουν τα μικρά και επαναλαμβανόμενα ώστε να μετατρέπονται σε μικρές και καθημερινές νίκες. Μαθαίνεις να προσπαθείς συνεχώς, όχι μόνο για τον εαυτό σου αλλά περισσότερο ακόμα για να γίνεις θετικό πρότυπο για τους ανθρώπους που θέλεις να έχεις μαζί σου και τις επόμενες γενιές που θες να ακολουθήσουν, όχι τα βήματά σου αλλά τα βήματα που εσύ ακολούθησες.

Διδάσκεσαι καθημερινά ότι η ζωή είναι γεμάτη από απογοητεύσεις και ήττες κι έτσι φτάνεις στο σημείο να το αποδέχεσαι. Έτσι δεν επιτρέπεις στον εαυτό σου να πέφτει όπως δεν επιτρέπεις και στις περιρρέουσες συνθήκες να σε ρίξουν ή να καθορίσουν το αποτέλεσμα της δουλειάς σου.

Μαθαίνεις να βλέπεις αλτρουιστικά την παρουσία σου σε αυτόν εδώ τον πλανήτη, και ότι πρέπει να προσπαθείς να κάνεις κάτι καλό για τους ανθρώπους που είναι κοντά σου και σε συντροφεύουν ώστε αυτό το πνεύμα να πολλαπλασιάζεται. Ένα από τα θεμελιώδη όμως διδάγματα της Φρουράς είναι ότι δεν μπορείς να κάνεις τα πάντα μόνος σου και με τον ίδιο αλτρουισμό στην ψυχή πρέπει να γίνεις για τους άλλους ένας πραγματικός σύντροφος. Ένας αδερφός εν όπλοις ο οποίος θα βλέπει όλα όσα σε ενώνουν με τους ανθρώπους γύρω σου. Θα είσαι ένας ενεργός πολίτης ο οποίος θα αναγνωρίζει την ύπαρξη διαχωριστικών γραμμών ανάμεσα στους ανθρώπους αλλά κάνει ό, τι περνάει από το χέρι του ώστε να τον χαρακτηρίζουν αυτά που τον ενώνουν με τους άλλους και όχι αυτά που τον χωρίζουν.

Στο ίδιο πνεύμα, μαθαίνεις να μην κρίνεις τους ανθρώπους βάσει καταγωγής, ομάδας, θρησκείας αλλά βάσει του μεγέθους της καρδιάς τους, του ισχυρότερου μυ του ανθρώπινου σώματος που είναι και το μέρος που εσωκλείει τον πραγματικό πατριωτισμό ενός ανθρώπου. Το μέρος όπου ακόμα και σήμερα, σιγοκαίει η άσβεστη φλόγα των φουστανελάδων κλεφτών που απελευθέρωσαν την Ελλάδα πριν σχεδόν 200 χρόνια. Μόνο με αυτόν τον τρόπο θα μπορείς και να διακρίνεις τους μικρόψυχους και τους κακοπροαίρετους ανθρώπους. Θα μπορείς να τους απομονώνεις. Να κάνεις πέρα την τοξικότητά τους.

Όλα τα παραπάνω, μόνο εύκολα δεν είναι. Απαιτείται συνεχής και καθημερινός αγώνας για να επιτευχθούν. Και σίγουρα ο χρόνος της στρατιωτικής θητείας στη Φρουρά δεν είανι επαρκής για να τα επιτύχει κανείς. Όμως είναι μία πολύ καλή αρχή και ένα πολύ γερό θεμέλιο. Και σίγουρα αν κανείς τιθασεύσει όλα τα παραπάνω, σίγουρα θα μπορεί να σηκώνεται όποτε πέφτει και να συνεχίζει ακόμη πιο δυνατά στην πορεία του προς την αυτοβελτίωση και τη σφαιρική εξέλιξη. Αυτή είναι η κρυμμένη αλήθεια πίσω από το ρητό ότι «ΑΠΑΞ ΕΥΖΩΝ ΕΣΑΕΙ ΕΥΖΩΝ».

Νικόλαος Γαβριλάκης