Γιώργος Μυλωνάς, Αρθρογράφος
Ιστορικός Τέχνης, arts editor
Γιορτάζουμε τα διακόσια χρόνια από την εθνεγερσία του 1821 και οι Εύζωνες έχουν την τιμητική τους. Την αγέρωχη στάση, τον δυναμισμό της κίνησης και βέβαια, την εντυπωσιακή στολή της Προεδρικής φρουράς, μεταφέρει μοναδικά η εικαστικός Λίζα Πενθερουδάκη στο ξύλο, στο μετάξι και στο ασήμι.
Κατά καιρούς, βλέπουμε στην εγχώρια μόδα ρούχα με αναφορές σε λαϊκές φορεσιές που, αν δεν είναι στο πλαίσιο μιας φωτογράφισης με επετειακό χαρακτήρα, φοριούνται από λίγους τολμηρούς.
Την ίδια τη μορφή του τσολιά, όμως, δύσκολα την τοποθετούμε έξω από φολκλόρ στερεότυπα.
Με ευρηματικότητα κι ευαισθησία, η κ. Πενθερουδάκη πήρε ένα σύμβολο εθνικό και το έντυσε με ιστορίες ικανές να κερδίσουν το σημερινό κοινό, αποφεύγοντας γλυκερούς συναισθηματισμούς.
Πρωταγωνιστής γίνεται ο τσολιάς που ανοίγει το βήμα μέσα στο σπίτι, μεταμορφώνεται σε παιχνίδι, φοριέται ως κόσμημα ή αξεσουάρ.
Η ενασχόληση της εικαστικού με τον Εύζωνα προέκυψε από ανάγκη καθώς εξηγεί: «ο αδελφός μου, Μάνος, με παρακίνησε πριν από χρόνια, με την αφορμή της 25ης Μαρτίου, να φτιάξω τη βιτρίνα του καταστήματος γεμίζοντάς την με τσολιάδες (πρόκειται για τον οίκο κοσμημάτων «Πενθερουδάκης» στην οδό Βουκουρεστίου). Μόνο μετά από ένα χρόνο ασχολήθηκα στα σοβαρά, μελετώντας την στολή, αλλά και την κινησιολογία του τσολιά».
Το γεγονός αυτό έφερε μια εικαστική σοδειά που παρουσιάστηκε σε έκθεση πριν από τέσσερα χρόνια, στο loft του ξενοδοχείου King George, με θέα το φυσικό χώρο των τσολιάδων στην πλατεία Συντάγματος και το Προεδρικό Μέγαρο (επιμέλεια Μάνου Στεφανίδη).
Τότε ήταν που η κ. Πενθερουδάκη διαπίστωσε ότι, παρά την οικεία μορφή του, η ιστορία του εύζωνα παραμένει άγνωστη στους πολλούς.
Το 2019 προχώρησε στη δημιουργία μίας μη κερδοσκοπικής πολιτιστικής εταιρείας που φιλοδοξεί να φωτίσει την ιστορία του εθνικού συμβόλου μέσα και έξω από την Ελλάδα∙ να γίνει ένα “brand” με εκπαιδευτικό και πολιτιστικό περιεχόμενο. «Φέρμελη» το όνομά της με ευθεία αναφορά στο χρυσοκέντητο γιλέκο της φορεσιάς του Εύζωνα.
«Κεντημένη στο χέρι, η Φέρμελη είναι το πιο δύσκολο και απαιτητικό κομμάτι ολόκληρης της ενδυμασίας, καθώς για την κατασκευή του απαιτείται περίοδος επτά μηνών» διαβάζουμε στο site της εταιρείας, στη διεύθυνση phermeli.gr .
Δυσκολίες αντιμετώπισε από το ξεκίνημά της και η «Φέρμελη», καθώς μετά τη χρόνια οικονομική κρίση, τον τόπο έπληξε η πανδημία. Παρ’ όλα αυτά, η οικονομική δυσπραγία δεν στάθηκε εμπόδιο στο βηματισμό της εταιρείας.
Πέρυσι το φιλότεχνο κοινό γνώρισε τη «Φέρμελη» στο Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών μέσα από μία πλειάδα εκλεκτών δημιουργών στην έκθεση «Εύζωνες» (για το εικαστικό γεγονός που επιμελήθηκαν οι Ίρις Κρητικού και ο Νίκος Βατόπουλος έγραψε ωραία η Κατερίνα Λυμπεροπούλου).
Παράλληλα, ανέπτυξε πρωτότυπες εκπαιδευτικές δραστηριότητες, κάνοντας αρχή με το Μουσείο Παιδικής Τέχνης και τη διενέργεια πανελλήνιου διαγωνισμού ζωγραφικής για παιδιά των Δημοτικών Σχολείων της Ελλάδας. Τώρα, τρέχει διαγωνισμό παραμυθιού, πάλι για μαθητές του δημοτικού, με τίτλο: «Ένα Ευζωνάκι ταξιδεύει στο χρόνο» (μάθετε περισσότερα εδώ https://phermeli.gr/panellinios-diagonismos-paramythioy/ ), ενώ ετοιμάζει μια σειρά από εκδόσεις για την ενίσχυση των σκοπών της εταιρείας.
Στα σκαριά, έχει ένα εξαιρετικά ενδιαφέρων booklet με συνεντεύξεις ανθρώπων που έχουν υπηρετήσει ως εύζωνες και, για πρώτη φορά, μιλάνε για την εμπειρία, αλλά και την εικόνα που είχαν από τον κόσμο την ώρα της σκοπιάς.
Ακολουθεί απόσπασμα από συνέντευξη του πρώην Εύζωνα κ. Κατσά, ο οποίος σήμερα ζει στην Αμερική (προδημοσίευση από το βιβλίο με συνεντεύξεις παλαιότερων και νεότερων Ευζώνων).
Από όσα διδαχθήκατε και αποκομίσατε ως Εύζωνος, πιστεύετε ότι υπάρχουν -αξίες οι οποίες διακρίνουν τους Ευζώνους και οι οποίες εκλείπουν στις μέρες μας;
– «Ήθος, πειθαρχία, άμυλα. Μία φορά Εύζων, πάντα Εύζων. Στα πλαίσια τούτα, και όντας πιά μόνιμος κάτοικος Αμερικής, έχω αναλάβει τα τελευταία 8 χρόνια την εκπαίδευση 20 νέων Ελλήνων ομογενών, τους οποίους εκπαιδεύω να παρελαύνουν με την Ευζωνική στολή στην παρέλαση της 25ης Μαρτίου στην Ελληνική παροικία της Βαλτιμόρης. Αν και δεν μπορεί να υπάρξει σύγκριση με την αληθινή Ευζωνική εκπαίδευση, πάραυτα η επίδραση που έχει η επαφή με τον Ευζωνικό τρόπο συμπεριφοράς και τις αξίες που αντιπροσωπεύει, έχει ως αποτέλεσμα οι νέοι αυτοί να έχουν κερδίσει τον θαυμασμό τόσο της Ελληνικής κοινότητας της Βαλτιμόρης, όσο και της στρατιωτικής ηγεσίας της Ελληνικής Πρεσβείας στην Ουάσιγκτον.
Το εγχείρημα της Φέρμελης έχουν αγκαλιάσει έως τώρα ιδιωτικοί και κρατικοί φορείς, αλλά αιμοδοτείται, κυρίως, από την κ. Πενθερουδάκη.
Κι αυτό από μόνο του δεν αρκεί για την επίτευξη των φιλόδοξων στόχων της (μεταξύ αυτών, η κατοχύρωση ταυτότητας της εθνικής μας στολής με την εκπόνηση ακαδημαϊκής εργασίας).
Η εικαστικός πέρα από τους πόρους και το κέφι της, έχει προικίσει την Φέρμελη με ευφάνταστες ιδέες σε μία ευρεία γκάμα καλαίσθητων αντικειμένων.
Από την απολαυστική πατέντα που σχεδίασε με σοκολατάκια-τσαρουχάκια από σοκολάτα Βελγίου (κατοχυρωμένη στον Οργανισμό Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας) έως τα φουλάρια που τύπωσε στο Σουφλί με 100% μετάξι εξαιρετικής ποιότητας (σε τιμές που κυμαίνονται από 120 έως 180 ευρώ).
Οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, αλλά και όσοι αντιλαμβάνονται το επιχειρείν σε ανοιχτό δίαυλο με τον τόπο και την ιστορία του, μπορούν να γίνουν συμμέτοχοι αυτής της προσπάθειας βρίσκοντας στο e-shop ξεχωριστές προτάσεις δώρων. Αναζητήστε μοναδικές ιδέες για όλες τις ηλικίες, χαιρετίζοντας με τρόπο ευφάνταστο, αλλά και με ουσία, την εθνική μας επέτειο.
Αναδημοσίευση από huffingtonpost.gr.